İzmir’in Selçuk ilçesinde yer almaktadır. Selçukluların kişisel deneyimleri ve Selçuk algıları üzerinden bir anlatı üretmeyi amaçlayan Selçuk-Efes Kent Belleği geçmiş, bugün ve gelecek arasında ilişki kurulmasını olanaklı hâle getirmeyi hedeflemektedir. Eğitim, iletişim, araştırma ve kültür merkezi olarak tanımlanan bu merkez, kentlilik ve tarih bilincinin geliştirilmesini, Efes-Selçuk ve çevresinin tanıtılmasını, Selçuk’taki kentsel sorunların ve çelişkilerin bir bütün olarak kavranması yoluyla kentin sorun çözme kapasitesinin artırılmasını yanı sıra işbirliği ve ortak çalışma kültürünün geliştirilmesini görevleri arasına dahil edildi. Böyle bir misyon doğrultusunda Selçuk Efes Kent Belleği Merkezi Selçuk Belediyesi, Selçuk Kaymakamlığı, Selçuk-Efes Kültür ve Turizm Vakfı, Ticaret Odası, Yaşar Üniversitesi ve İzmir Kalkınma Ajansı’nın (İZKA) destekleriyle 2012 yılında hizmete açıldı. Merkez’in hayata geçirilmesi için İZKA’nın 2009 yılı turizm destek programı çerçevesinde 1.260.231,73 TL mali kaynak aktarılmıştır. Bu destek ile atıl durumdaki tarihi tütün deposu, Selçuk’un tarihiyle ilgili arşivleme çalışmalarını içeren ve turistlerin kenti daha iyi tanımalarını sağlayacak Kent Belleğine dönüştürülerek bir kültür destinasyonu haline getirilmiştir.

Kent Belleği Merkezi, tarihi bir taş binada hizmet vermektedir. XIX. yüzyılın ikinci yarısında inşa edilen bina, Osmanlı döneminde reji ambarı olarak kullanıldı, Cumhuriyet döneminde Tekel Genel Müdürlüğü’ne devredildi, 1985 yılına kadar tütün ambarı olarak kullanılmaya devam edildi, bu tarihten sonra ise tasfiye edildi. Maliye Bakanlığı’na ait olan bina 2007 yılında Selçuk Belediyesi’ne tahsis edildi. Belediye, Selçuk’un belirli bir dönemdeki ekonomik, sosyal, politik ve teknolojik yapısını yansıtan bir endüstri mirası olan bu binayı restore etti ve kentin ortak kültür mirasının korunması amacıyla Selçuk Efes Kent Belleği Merkezi olarak yeniden kullanıma açtı.

Merkez kapsamlı bir hazırlık aşamasının ardından hizmet vermeye başladı. Hazırlık aşamasında yüze yakın kişi ile sözlü tarih görüşmesi yapıldı, yemek ve müzik kültürü üzerine çalışmalar yürütüldü, Akademik Danışma Kurulu toplantıları ile kent müzeleri ve kent arşivleri üzerine çalışan akademisyenlerin görüşleri alındı Ayrıca İstanbul, Ankara ve İzmir’deki Başbakanlık Osmanlı Arşivleri, Osmanlı Bankası Arşivi, Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi, İzmir Milli Kütüphane ve Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi taranarak, temin edilen belgeler dijital arşive aktarıldı. Merkezin hazırlık aşamasında, kentlilik bilincini artırmada katkı sağlayabilecek özgün çalışmalar da yürütüldü. Örneğin, Selçuk’taki 12-17 yaş grubu gençlere yönelik Aile Tarihi Proje Yarışması düzenlendi. Ayrıca, yaratıcı drama ve atölye çalışmaları yürütüldü, bu kapsamda, Selçuk’un tarihi yapıları ve Efes gezildi, Fotoğraflarla Ayasuluk, Efes Müzesi, Şirince Köyü ve Mübadele, İki Dinin Merkezi Efes konulu atölyeler düzenlendi.

Selçuk Efes Kent Belleği Merkezi kronolojik tarih anlatısı, statik ve süreli sergilemeler, obje ve video enstalasyonları ve düzenlenen çeşitli etkinlikler göz önüne alınarak kronoloji ve metin odaklı kent müzesi olarak değerlendirilmektedir. Kent Belleği Merkezi’ndeki kalıcı sergiler Efes-Ayasuluk-Selçuk Kronolojisi, Tütün, Yarının Belleği Fotoğraf Köşesi, Sözlü Tarih Görüşmelerinden Seçmeler, Selçuk Hatıraları, Eski-Yeni Selçuk ve Yeni Efesliler bölümlerinden oluşmaktadır.

Üç katlı Kent Belleği Merkezi binasının zemin katında, Selçuk’un bir zamanlar en önemli tarımsal faaliyeti olan tütün ve tütüne dair eşya ve hikâyelerin anlatıldığı panolardan oluşan Tütün Sergisi yer almaktadır. Bu serginin karşısında kurulu dört büyük ekranda sözlü tarih çalışmalarından seçilerek kurgulanmış dört farklı konuda belgesel film gösterilmektedir. Müzik Belleği Hüseyin Yorulmaz, Mutfak Kültürü, Tütün Zamanları ve Bir Zamanlar Selçuk belgesel filmlerin konu başlıklarını oluşturmaktadır. Merkezin birinci katında ise Efes-Ayasuluk-Selçuk Kronolojisi Sergisi, Demiryolu Sergisi, Zımparataşı Sergisi, Yerel Yönetim Tarihi Sergisi, Kültürel Zenginlik Sergisi, Bunlarla Yaşadık Sergisi yer almaktadır. Bu katta ayrıca personel ofisleri, arşiv birimi ve bir de kütüphane bulunmaktadır. Merkezin ikinci katında süreli sergileme ve etkinlikler için bir sergi salonu ve bir de konferans salonu yer almaktadır.

Birçok kurum, kuruluş ve gönüllünün destekleriyle eski bir reji ambarında hayat bulan Selçuk Efes Kent Belleği Merkezi, başarılı kuruluş öyküsünü, pek çok süreli sergi, söyleşi, etkinlik ile devam ettirdi. Selçuk’un önemli projelerinden olan Merkez, hazırlık aşamasında birçok kez toplantı yaptığı gönüllüleri ile de iletişimini koparmayarak, açılışından sonra da toplantılar düzenledi. Devam eden bu diyaloglar ve etkinlikler Selçuk Efes Kent Belleği Merkezi’nin bir yandan kültürel mirası korurken, bir yandan da kentlilik ve tarih bilincini geliştirme ve ortak çalışma misyonunu gerçekleştirme hedefinde kararlı olduğunu göstermektedir.