Rekreasyon Merkezi
Kavram Rekreasyon
-
2020
Rekreasyon, sanayileşme ve şehirleşmenin ortaya çıkardığı bir olgudur. Endüstri Devrimi’nden önce boş zaman kavramı belirgin değildi. 1900’lerden beri çalışma haftası kısaldı, ücretli tatillerin süresi ise sürekli uzadı. Sanayileşme ve teknolojik gelişmelerle birlikte kişisel gelir ve boş zamandaki artış; var olan boş zaman ve gelirin rekreasyona ayrılabilmesine sebep oldu. Bu da şehir içi açık ve kapalı mekânlarda veya kırsal alanlarda kültür ve eğlenceye yönelik rekreasyon merkezlerinin oluşturulmasını beraberinde getirdi. Rekreasyon merkezleri insanların farklı kaynaklara olan talepleri neticesinde şekillenmekte ve coğrafi farklılıklar büyük önem taşımaktadır. Bireyler büyük şehirlerdeki rekreasyon merkezlerini talep edebildiği gibi, doğal ortamın sağladığı sessizliği de talep edebilmektedirler. Bu yüzden rekreasyon merkezinin şekillendirmesinde sosyo-kültürel yapının da etkili olduğunu söylemek gerekir.
Rekreasyon faaliyetleri/ etkinlikleri gerçekleştirildiği mekâna göre açık, kapalı; şehirsel, kırsal katılımcı durumuna göre; katılımcı, izleyici gerçekleştirilme durumuna göre ise aktif ve pasif olarak sınıflandırılmaktadır. Kırsal rekreasyon merkezi geniş arazi ve doğal özellikler gerektiren rekreasyon faaliyetlerinin yapıldığı alanlardır. İnsanların balık tutmak, trekking, hiking gibi bazı aktiviteleri gerçekleştirdikleri, yaşadıkları yere nispeten yakın bir mesafede bulunan merkezlerdir. Bir diğer yandan şehirsel rekreasyon merkezleri; kentleşme ve şehir sayısındaki artışın beraberinde birçok problem ve sorun ile gündeme geldi ve sayıları çoğaldı. Bunlar arasında en belirgin olanı; şehirsel alanlarda yaşayan insanların kısa süreli boş zamanlarını değerlendirebilecekleri spor ve rekreatif alan ihtiyacıdır. Şehirde yer alan açık hava rekreasyon merkezleri nüfusun günlük aktivitelerini gerçekleştirebildikleri, spor yapabildikleri ve dinlenebildikleri çeşitli ölçekteki alanlardır. Bu alanlardaki rekreasyon merkezleri konut ve iş yerlerine yakın mekanlardır. Ülke geliştikçe ve şehir büyüdükçe, miktar ve çeşitleri de artan rekreasyon merkezlerinde küresel markalar yer alırken, az nüfuslu ve satın alma gücü düşük sahalarda daha basit şekillerde bulunur. Bu merkezler halkın kısa süreli aktivitelerini gerçekleştirdiği yerler olarak dizayn edilse de İngiltere’deki Grand Park ve ABD’deki Central Park gibi önemli turistik çekim merkezleri haline de gelebilmektedir. Günümüzde arazi fiyatlarının artışına ve mekân darlığına bağlı olarak gittikçe azalan açık hava rekreasyon merkezlerinin geçmişi XIX. yüzyılın ortalarına tarihlenmektedir. ABD’de başlayan rekreasyon hareketi, bireylerin eğitilerek devlete yararlı insanlar olmaları ve çocuk yaşta işlenen suçu engellemek amacıyla ortaya çıktı. Çevre bilincinin arttırılması ile de gönüllü organizasyonların kurulması için açık hava rekreasyon temellerini atan Playground Association of America (PAA)” hareketi resmiyet kazandı. Bu tarihten günümüze değin, bireyler fiziksel ve ruhsal ihtiyaçlarını karşılama, psikolojik olarak mutlu hissetme, sosyalleşme, macera ihtiyacını giderme, doğayla baş başa kalma gibi amaçlarla rekreasyon merkezlerine ihtiyaç duymaktadır. Bireylerin bu aktiviteleri gerçekleştirebilmeleri için kamusal alanda varlığını sürdüren ve sosyal bir fenomen olan rekreasyon merkezleri; farklı kurum ve kuruluşlar tarafından oluşturmaktadır.
Referanslar
Doğanay, H. & Zaman, S. (2017). Türkiye Turizm Coğrafyası (Güncellenmiş 4. Baskı). Pegem Akademi; Karaküçük, S. (2008). Rekreasyon Boş Zamanları Değerlendirme (Altıncı baskı). Ankara: Gazi Kitabevi; Lapa, T. Y., Köse, E., ve Günbayı, İ. (2018). Türkiye’de yapılan Rekreasyon Araştırmaları: Sistematik bir Derleme, Spor Bilimleri Dergisi, 29(2), 87-102; Özgüç, N. (2017). Turizm Coğrafyası / Özellikler-Bölgeler (Dokuzuncu baskı). İstanbul: Çantay Kitabevi; Tekin, A. (2009). Rekreasyon. İstanbul: Ata Ofset.