Necati Cumalı Kültür ve Anı Evi
MÜZE Müze Ev
(Urla, İzmir, 2001 - )
-
2025
Müze Ev, Florina’da doğan (1921) ve İstanbul’da vefat eden (2001), asıl adı Ahmet Necati Acar olan Necati Cumalı’nın çocukluk ve gençlik yıllarını geçirdiği evdir. Yazar, babasından kalma bu evi hayattayken Urla Belediyesi’ne bağışlamıştır. Ana yapı, müştemilat ve avlu kısımlarından oluşan söz konusu ev, İzmir’in Urla ilçesinde Yeni Mahalle’de, Necati Cumalı’nın adını taşıyan cadde üzerinde, 28 pafta, 164 ada ve 46-47 numaralı parsellerde yer almaktadır. Eski fotoğraflarına yansıyan kitabesinden 1874 tarihinde inşa edildiği anlaşılan yapının 1985 yılında caddenin genişletilmesi sırasında yıkıldığı bilinmektedir. 15.08.2000 tarihinde T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Urla Belediyesi arasında yapının “kültür evi” olarak dönüştürülmesi amacıyla bir protokol imzalamıştır. Akabinde yapı genişletilen caddenin hemen batısına çekilmiş ve özgün mimari özelliklerine sadık kalınarak rekonstrüksiyon çalışmalarına başlanmıştır. Bu çalışmalar T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın sağladığı ödeneklerle Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü ile Döner Sermaye İşletmeleri Merkez Müdürlüğü’nün denetiminde yapılmıştır. Restorasyon ve rekonstrüksiyon çalışmaları gerçekleştirildikten sonra Cumalı’nın eşi, dönemin bürokratları ve öne çıkan yazarların katılımıyla gerçekleştirilen bir törenle bu yapı “Necati Cumalı Kültür ve Anı Evi” adıyla 2001 yılında hizmete açılmıştır. Söz konusu evin bir kültür merkezine dönüştürülmesindeki temel amaç, Urla’nın değerlerinden biri ve Cumhuriyet dönemi Türk Edebiyatının önemli yazarlarından olan Necati Cumalı’nın tanıtılması ve anısının yaşatılmasıdır. İki katlı olan yapının alt katı, sofaya açılan iki ve giriş holüne açılan bir odadan oluşan mekân düzenine sahiptir. Bu katta kitaplık, sesli ve görüntülü bilgilendirme odasıyla duvarlara asılan bilgi panolarına yer verilmiştir. Bunlarla birlikte bu katın duvarlarına Cumalı, ailesi ve yakınlarına ait birçok fotoğraf da asılmıştır. Ayrıca bir köşede yazarın büstü de bulunmaktadır. Yapının üst katı ise sofaya açılan üç odadan oluşmaktadır. Bu katın odalarında Cumalı’nın çalışma odasının bir canlandırması bulunmakta ve kişisel eşyaları sergilenmektedir. Yapıya ait müştemilat kısmının alt katında mutfak ve ziyaretçilerin kullanımına sunulan bir tuvalet, üst katında ise depo ve dinlenme bölümü bulunmaktadır. Ayrıca yapının avlusuna çevre düzenlemesi yapılmış, burası gösteri, dinleti ve sergileme işlevi kazanarak bir faaliyet alanına dönüştürülmüştür. Necati Cumalı Kültür ve Anı Evi’nde sergilenen eşyaların büyük çoğunluğu Cumalı’ya aittir. Söz konusu eşyalar yazarın vefatı sonrasında eşi Berin Cumalı hanımefendi vasıtasıyla İstanbul’daki evlerinden temin edilmiştir. Üst katta Cumalı’nın çalışma odasının canlandırıldığı mekânda yazarın çalışma masası, daktilosu, pikabı, fotoğraf makinesi görülebilmektedir. Ayrıca yazara ait pasaport, kimlik, evlilik cüzdanı, lise fizik defteri, askerliğine, sünnetine ve çocukluğuna ait fotoğraflar, farklı malzemelerden imâl edilmiş havan takımları, satranç takımı, kahve takımı, gözlükleri gibi kişisel eşyaları ahşap kasalı duvar tipi vitrinlerin içinde sergilenmektedir. Söz konusu yapıda sergileme dışında her yıl “Cumalı Buluşmaları” adıyla anılan etkinlikler de gerçekleştirilmektedir. Necati Cumalı Kültür ve Anı Evi, pazar ve pazartesi günleri haricinde ziyaretçi kabulü gerçekleştirmektedir.
Referanslar
Çevik, S. (2021). Türkiye’deki Edebi Mekânların “Modern Müzecilik” Bağlamında Değerlendirilmesi, Folklor/Edebiyat, 27 (1): 135-149; Hızlan, D. (2001, 22 Nisan). Necati Cumalı Urla’ya Döndü, Hürriyet; Necati Cumalı Anı ve Kültür Evi Arşivi, Tanıtım Broşürü; Urla Belediyesi 2015 yılı Performans Programı, http://www.sp.gov.tr/upload/xSPRapor/files/K7rRQ+2015_pp.pdf, (Erişim tarihi: 30.07.2025); Urla Belediyesi Kent Tarihi ve Arşivi, Necati Cumalı Anı ve Kültür Evi Tanıtım Sayfası, https://ukta.com.tr/Sayfa/42/necati-cumali-ani-ve-kultur-evi, (Erişim tarihi 30.07.2025).