Manisa’da H. 991-994/M. 1583-1584 yılları arasında III. Murad tarafından inşa ettirilmiştir. Spil Dağı eteklerinde Saruhan Mahallesi’nde yer alan Muradiye Camii, Sultan Murad’ın Manisa’da yaptırdığı ikinci yapıdır. III. Murad’ın Manisa’da şehzade olarak bulunduğu dönemde yaptırdığı ilk cami yıktırılarak yerine Muradiye Camii inşa ettirilmiştir. Muradiye Camii, medrese, imaret ve dükkânların tamamlanması ile külliye olarak teşkil edilmiştir.
Muradiye Camii’nin mimarı Mimar Sinan gösterilmiş ise de bu tarihler Mimar Sinan’ın yaşlılık dönemidir ve diğer eserleri ile mukayese edildiğinde değişiklik göstermektedir. Muradiye Camii’nin inşasına Mimar Mahmut Ağa’nın başladığı, ölümü üzerine yerine Mehmet Ağa’nın görevlendirildiği bilinmektedir. Muradiye Camii, cümle kapısından girilince ortada merkezî kubbenin örttüğü kare planlı bir mekân ile batı ve güneyinde üstleri yarım çapraz tonozlar ile örtülü dikdörtgen kısımlar bulunan bir plan şeklindedir. Camiinin ön cephe görünüşü dikkat çekicidir. Bu kısımda, beş bölümlü cemaat yerinin arkasında yükselen büyük bir kemer vardır ve bu kemer ön cepheye hâkim bir görünüm içindedir. Bahsedilen kemerin, iç dolgusu, kırmızı beyaz taşlardan örülmüştür. Sivri kemerli, yuvarlak alçı şebekeli iki sıra pencere ve üçgen köşelikler ile hafifletilmiştir. Kemerin üst sırasında beşi alt sırada olmak üzere altı pencere mevcuttur ve iki taraftan aşağıya inen bir merdiven ile kademelendirilmiştir. Son cemaat yerinin döşemesi, yassı sekizgen blok taşlardan oluşturulmuştur. Giriş kapısının üstünde iki satırlık inşa kitabesi ve yan nişin üstünde ayet panoları vardır.
Muradiye Camii’nin kuzey cephesinde ise birer şerefeli iki minare bulunmaktadır. 1956 yılındaki onarım faaliyetleri sırasında minareler yıktırılarak aslına uygun olarak yeniden inşa edilmiştir. Camii’nin doğu ve batı cephelerinde birbirinin eşi olan revaklı galeriler vardır. Bu galerilerin arka cephelerinde batı tarafında iki pencere ve bir kapı, doğusunda ikinci bir kapı daha vardır. Camiin orta mekânı merkezî bir kubbe ile örtülüdür. Bu merkezî kubbe, dört büyük sivri kemer üzerine oturmaktadır. Dışta ise sekizgen dekoratif köşe kuleleri vardır.
Muradiye Camii’nin kuzey duvarının içten eyvan ve kemerlerle hafifletilmiştir. Camii’nin içerisi ve mihrap duvarı çiniler ile bezenmiştir. Özellikle caminin mihrabı ve etrafındaki çini süslemeler dikkat çekicidir. Bunlar XVI. yüzyıl İznik işi çinilerin karakteristik özelliklerini taşımaktadır. Kubbe, tonoz, kemer ve pencereler kalem işleri ile süslenmiştir. Kalem işlerinde sonradan dökülmeler olmuşsa da yapılan restorasyonlarda aslına uygun tezyin edilmişlerdir. Bu tezyinat caminin mimarî olarak güzelliğini artırmıştır. Muradiye Camii’nin içinde bulunan külliyeyi teşkil eden diğer yapılar; medrese, imaret ve XIX. yüzyılda inşa edilen kütüphanedir.
Referanslar
Gök, S. (2012). Manisa Muradiye Camii’nin Kayıp Çinileri, Sanat Tarihi Dergisi, 21(1): 87-96; Karakaya, E. (2006). Muradiye Külliyesi. İçinde; İslam Ansiklopedisi, Cilt- 31 (ss. 201-203). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları; Öztürk, F. (2008). Manisa Muradiye Camii Süslemeleri, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; Su, K. (1940). Manisa Muradiye Camii ve Külliyesi. İstanbul: Resimli Ay Matbaası; Yücel, E. (1968). Manisa Muradiye Camii ve Külliyesi, Vakıflar Dergisi, 7: 207-214.