Külliyeler, bani olarak adlandırılan dönemin yöneticisi, ailesi, yönetici sınıfı, din adamları ve önemli esnaflarının yaptırdığı, farklı işlevler üstlenen birden fazla yapının oluşturduğu mekânlardır. Yapılar içerisinde merkezde cami bulunmak önkoşulu ile medrese, zaviye, sıbyan mektebi, kervansaray, imarethane, harem, mutfak, yemekhane, çeşme gibi dinsel ve sosyal işlevler üstlenen yapılar bulunmaktadır. Külliyelerdeki yapı sayısı dörtten daha az ise dar, dört ve yedi arasında ise orta, yediden fazla ise geniş kapsamlı külliyeler sınıfında değerlendirilmektedir. Külliyeler başkent ve taşraların yol güzergâhlarında bulunmakta ve çevrelerinin gelişimi için önemli rol oynamaktadır. Külliyelerin tasarım olarak önemli mimari ögeler olduğu gibi bölgenin kültürel ve dinsel özelliklerini yansıtan önemli yapılardır.

Eskişehir’in Odunpazarı ilçesindeki Paşa Mahallesi’nde yer alan Kurşunlu Camii ve Külliyesi, bir taşra külliyesidir. Külliye, Osmanlı İmparatoru Kanuni Sultan Süleyman döneminde Çoban Mustafa Paşa tarafından yaptırıldı. Cami ve külliyedeki yapıların yapımına 1515 yılında başlandı ve 10 yılda tamamlanmıştır. Külliye Klasik dönem Osmanlı mimarisi özelliklerini taşımaktadır. Külliyenin mimarı Klasik dönem Osmanlı mimarisinin ilk mimarı Alaeddin Ali’dir. Kurşunlu Külliyesi içerisinde Kurşunlu Camii ile medrese, mevlevihane, sıbyan mektebi, han, harem, imarethane, odunluk, mutfak, yemekhane, gölgelik ve bir çeşmeden oluşan kompleks bir yapıdır. Ayrıca yapılar içerisinde iki adet mevlevi türbesi bulunmaktadır. Bu bağlamda geniş kapsamlı bir külliye olarak nitelendirilmektedir. Külliye ilk olarak medrese işlevi üstlendi ve 1570’li yıllardan sonra mevlevihane olarak kullanılmıştır.

Külliyenin tüm yapıları günümüze kadar ulaştı ve 1961 yılında kapsamlı bir onarım geçirdi. Onarım sonrası yapının dış görünüm ve iç planlamasında tarihi dokuya zarar verecek bir değişiklik olmamıştır. Kurşunlu Camii’nin inşaatında doğal kireç taşı kullanılmıştır ve taşlar tarihten günümüze ulaşmıştır. Kurşunlu Camii adını kubbesinde kullanılan kurşundan almaktadır. Cami kare şeklinde olup iç mekânı beş ayrı bölümden oluşmaktadır. Caminin dış mekânında ayrıca son cemaat bölümü de bulunmaktadır. Kurşunlu Camii ve Külliyesi Eskişehir için önemli bir turistik mekân olup içerisindeki yapılar günümüzde el sanatları atölyesi ve müzeleri gibi yapılar olarak işlevlendirilmiştir.