Kızılırmak Deltası Sulak Alan ve Kuş Cenneti

Doğal ve Kültürel Miras Ulusal Park UNESCO Doğal Miras Alanı

Türkiye’nin en büyük deltalarından biri olan Kızılırmak Deltası, Samsun’a bağlı Bafra, 19 Mayıs ve Alaçam ilçe sınırları içerisinde toplamda 56 bin hektarlık bir yüzölçümüne sahiptir. Samsun-Sinop karayolunun kuzeyinde yer alan delta, Samsun şehir merkezine yaklaşık 50 kilometre mesafededir. Kızılırmak Deltası, 359 kuş türüne, 42 memeli türüne, 35 balık türüne, 13 sürüngen türüne, 12 amfibi türüne ve biri (Linaria corifolia) endemik olmak üzere 554 bitki türüne ev sahipliği yapıyor. Deniz, ırmak, göl, sazlık, bataklık, çayır, mera, subasar orman, kumul gibi farklı habitatları eşine az rastlanır şekilde bir arada bulunduran deltanın 23.686 hektarlık bölümü 1994 yılında doğal sit alanı (19.857 hektar birinci derece doğal sit alanı, 63 hektar ikinci derece doğal sit alanı, 3766 hektar üçüncü derece doğal sit alanı), 21.390 hektarlık bir bölüm 1998 yılında Ramsar Alanı, 5.256 hektarlık bir bölüm de 1979 yılında Yaban Hayatı Geliştirme Sahası olarak ilan edildi. Habitat çeşitliliği, biyo-ekolojik zenginliği, taşkın kontrolü, iklim değişikliği kontrolü, besin depolama dışında yöre halkının geçimini sağlayabildiği tarım, sazcılık, balıkçılık ve hayvancılık değerleriyle ulusal ve uluslararası ölçekte koruma altına alınan Kızılırmak Deltası Sulak Alan ve Kuş Cenneti 13. 04. 2016 tarihinde UNESCO Dünya Doğal Miras Geçici Listesi’ne girdi. Kalıcı listeye alınması için gerekli çalışmalar devam etmektedir.

Deltanın doğu yakasında turistlerin dinlenebileceği, yöresel ürünler satın alabileceği ve delta hakkında bilgi edinebileceği bir ziyaretçi merkezi bulunuyor. Ayrıca deltanın doğu yakasında Yörükler Köyü’nde bir kafeterya, Yörükler Subasar orman alanında yiyecek-içecek hizmeti veren otantik çadır ve Doğanca Köyü’nde 40 kişi yatak kapasitesi olan bir butik otel mevcuttur. Bunların yanında delta sahasında Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ornitoloji Araştırma Merkezi Halkalama İstasyonu yer alıyor. Delta içinde, doğa tutkunlarının alanı daha iyi gözlemleyebilmesini sağlayan gözlem kuleleri ve sulak arazide doğaya zarar vermeden gezintiye imkân veren ahşap yürüme yolları düzenlendi. Delta, 2018 yılında yaklaşık 60 bin ziyaretçiye ev sahipliği yaptı.

Kızılırmak Deltası Sulak Alan ve Kuş Cenneti, birbirinden farklı birçok habitatı bünyesinde bulundurmasından dolayı zengin bitki ve hayvan varlığına sahiptir. Özellikle Karadeniz’i cephe göçü ile aşan küçük ötücüler ve su kuşlarının yanı sıra yırtıcılar, leylekler, turnalar ve balıklar için de son derece önemli bir beslenme ve konaklama alanıdır. Bu nedenle kuş gözlemcileri, doğa fotoğrafçıları ve doğa sporları ile ilgilenen insanlar için önemli bir merkezdir. Deltanın doğu kanadında ilkbaharda suların yükselmesiyle alandaki göllerin de su seviyesi yükselmekte ve göller birleşmektedir. Bu dönemde yaprak döker ormanların büyük kısmı su altında kalmakta ve böylece Türkiye’de sık rastlanmayan subasar orman sistemi oluşmaktadır. Özellikle Yörükler Köyü kuzeyinde kalan galeriç subasar ormanı trekking ve fotoğraf tutkunları için özel bir ortam oluşmaktadır.

16. 07. 2018 tarihi itibariyle alanın Yaban Hayatı Geliştirme Sahasında yer alan yaklaşık 13 kilometrelik yol araç trafiğine kapatıldı. Samsun Büyükşehir Belediyesi tarafından alana tahsis edilen iki otobüs, deltanın güney girişi olan Yörükler ile kuzey girişi olan Doğanca ziyaretçi merkezinden hareket etmektedir. Her gün saat 10:00 ila 17:00 arasında gerçekleştirilen bu turların güzergâhı çift yönde 29 kilometre olup yaklaşık iki saat sürmektedir. Otobüs dışında bireysel ya da küçük gruplar halinde hareket etmek isteyenler için iki veya üç tekerlekli bisiklet ve akülü araç kiralanabilmektedir. Bu araçlarla birlikte, ücretli mihmandarlık hizmeti de verilmektedir. Kızılırmak Deltası’nın diğer kısımları şahsi araçlarla ulaşıma açıktır.

Referanslar

Samsun Büyükşehir Belediyesi. (2018). Kızılırmak Deltası Su Ayak İzinin Belirlenmesi Raporu. Samsun: Ceylan Ofset.