Temel özellikleri kitlesel tüketim, paket tur ve kitle turizm destinasyonları olan kitle turizmini diğer turizm çeşitlerinden ayıran yapısı bu özellikler dâhilinde belirmektedir. Genellikle deniz, kum ve güneş amacıyla çevresel balon içinde büyük gruplar eşliğinde seyahat edenlerin katıldığı ve turistlerin grupla bütünleşmesinin bilinçli olarak özendirildiği turizm çeşidi olarak tanımlanmaktadır. Alanyazında kitle turizmi ile ilgili iki farklı yaklaşım söz konusudur. Kitle turizmini ilk tanımlayan bilim insanları kitle turizmini yerel kültürün ve değerlerin dikkate alınmadığı, homojen ve büyük ölçekli, tur operatörleri tarafından organize edilen düşük maliyetli standartlaştırılmış paket turu içeren bir turizm çeşidi olarak tanımlamaktadır. Bu yaklaşımı dikkate alan bilim insanlarının kitle turizmine bakış açısı olumsuzdur ve kitle turizmini statik olarak değerlendirirler. Destinasyon ve yerel halk üzerinde olumsuz etkileri olduğu düşünülen kitle turizmine, 1980 yılından itibaren eko turizm gibi koruma-kullanma dengesine dikkat eden alternatif turizm çeşitleri ortaya çıkmıştı. 2000 yılından itibaren yapılan tanımlar ise kitle turizmini daha esnek ve dinamik, şemsiye bir turizm çeşidi olarak ele almakta, farklı boyutları olan büyük ölçekli turizm hareketleri olarak yorumlamaktadır. Bu yaklaşımda kitle turizm hareketine sahip destinasyonun özelliklerine göre olumlu ve olumsuz etkilerin ortaya çıkabileceği düşünülmektedir.

Kitle turizminin tarihi 1851 yılında Thomas Cook öncülüğünde İngiltere’de 570 kişinin katılımı ile gerçekleştirilen turizm hareketi ile başlamaktadır. 1862 yılında demiryolu ve denizyolu ulaşımı ile Asya ve Amerika kıtalarına paket tur organize eden Thomas Cook, 1897 yılında yıllık 20 bin turist sayısına ulaşmıştır. İngiliz girişimcinin paket turun öncüsü olması aslında bir tesadüf değildir. Endüstri Devrimi ile birlikte sanayi teknolojisinde yaşanan gelişmeler, buharlı trenin ilk olarak İngiltere’de ortaya çıkması ve esnek olmayan ağır çalışma koşulları kitle turizminin başlamasını sağlayan teknolojik ve sosyolojik gelişmeler arasındadır.

XX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren ulaşım ve teknoloji alanında yaşanan gelişmeler, insan haklarının gündeme gelmesi, ücretli izin hakkının verilmesi, sosyal sınıf farklılıklarının azalması ve turizmin bir ihtiyaç olarak algılanmaya başlaması ile kitlesel turizm hareketlerinde ciddi bir atış söz konusudur. Bu tarihten itibaren kitle turizmine katılan turistler genel olarak sanayi bölgelerinden deniz, kum ve güneş destinasyonlarına ve kış turizmi destinasyonlara seyahat etmektedirler. İlk kitlesel turizm hareketleri İngiltere’den Fransa’ya ve Alp’lere doğru gerçekleşmiştir. 1950’lerden itibaren ise İspanya, İtalya, Malta, Kıbrıs ve Yunanistan ön plana çıkan destinasyonlardır.

Türkiye’de ilk olarak 1963-1983 yılları arasında kalkınma planlarında kitle turizmine odaklanıldı. Kitle turizmi deniz-kum ve güneş ağırlıklı olmak üzere Ege ve Akdeniz kıyılarında geliştirildi. 1990’lı yıllardan itibaren ise kitle turizmi odaklı ilerlemekle birlikte alternatif turizm çeşitlerine de yer verilmeye başlandı. 2000’li yıllardan sonra homojen bir kitle turizmi yerine büyük ölçekli, farklı alternatifleri barındıran, turistlerin farklı ihtiyaç ve beklentilere sahip olduğu anlayışına sahip kitle turizmi ile ilgili turizm politikaları geliştirildi.

Gelecekte uluslararası turizm hareketlerinde kitle turizmin hâkimiyetinin devam edeceği düşünülmekte, tüketim alışkanlıkları ve turist davranışlarının değişen yapısı ile kitle turizminde farklı aktivitelerin ön plana çıkacağı ön görülmektedir.