Kuruluş yılı kesin değildir. Ancak mimari özellikleri ve sonradan yapılan eklentilerin özellikleri nedeniyle Ortaçağ Kalesi olduğu belirtilmektedir. Her ne kadar şehri kuşatan ve günümüzde münferit parçaları kalan dış kale surları ilk olarak Bizans döneminde inşa edilse de günümüzdeki iç kalenin, yapılan eklentiler ve onarımlar ile daha ziyade Türk Kalesi olduğu söylenmektedir. Kayseri Kalesi iki kısımdır. İlki dış şehir sur ve burçlarının meydana getirdiği koruma amaçlı dış kale, diğeri ise iç kale olarak adlandırılan ve günümüzde Kayseri Kalesi Kültür ve Sanat Merkezi olarak kullanılan bölümdür. İç kale yamuk bir dikdörtgen biçiminde olup dış kalenin kuzey surları ile bitişiktir. Dış kale şehri güney ve batıdan kuşatmaktadır. İç kalede yer alan kitabelerde kalenin Selçuklu döneminde, Dulkadiroğulları ve Karamanoğulları tarafından onarım gördüğü belirtilmektedir. Fatih Sultan Mehmet döneminde iç kale içerisine bir mescit yapılmıştır.

Kayseri İç Kalesi’nin korunarak Kayseri Kalesi Kültür ve Sanat Merkezi’ne dönüştürülmesi amacıyla 2013 yılında başlayan restorasyon çalışmaları Eylül 2019 tarihinde tamamlanmıştır. Kayseri Kalesi Kültür Sanat Merkezi alanının büyük bölümünü Kayseri Arkeoloji Müzesi oluşturmaktadır. Müze içerisinde MÖ 5500 yılından Osmanlı dönemi sonlarına kadar geniş bir tarih aralığından günümüze gelen 1789 eser yer almaktadır. Bu eserlerden bazıları Kale içerisindeki açık hava sergi alanlarında ziyaretçilerini beklemektedir. Kayseri Kalesi Kültür Sanat Merkezi içerisinde Kayseri Müzesi’nin yanı sıra Sanatçılar Sokağı, sanat galerileri, kütüphane, yeme içme mekânları (üç adet), seyir alanları gibi bölümler de yer almaktadır. Kayseri Kalesi turizm açısından önemli bir potansiyele sahiptir. Kayseri Belediyesi Kültür Varlıkları Daire Başkanlığı'nın verilerine göre kaleyi Ekim 2019 itibariyle bir ayda 750 bin kişi ziyaret etmiştir.