Orjinal ismi "Protocol on the Conservation of Biological and Landscape Diversity to the Convention on the Protection of the Black Sea Against Pollution" olan protoköl, Karadeniz’in Kirliliğe Karşı Korunması Sözleşmesi’nin Karadeniz’de Biyolojik Çeşitliliğin ve Peyzajın Korunması Protokolü, Karadeniz’in deniz ve kıyı ekosistemlerini koruma amacıyla oluşturulmuş uluslararası bir anlaşmadır. Bu protokol, Karadeniz’in çevresel sağlığını korumak ve biyolojik çeşitliliğini sürdürmek için gerekli önlemleri almayı hedeflemektedir. Protokol, Karadeniz'e kıyısı olan ülkeler arasında işbirliği ve koordinasyonu teşvik eder.

Protokol, Karadeniz’in Kirliliğe Karşı Korunması Sözleşmesi (Bükreş Sözleşmesi) kapsamında geliştirilmiştir ve 14 Haziran 2002 tarihinde Bulgaristan’nın başkenti Sofya'da imzalanmıştır. Bu protokol, Karadeniz’in biyolojik çeşitliliğinin korunması ve peyzajın sürdürülebilir kullanımı için taraf devletlerin işbirliği yapmalarını ve ulusal politikalarını geliştirmelerini öngörmektedir.

Karadeniz’de Biyolojik Çeşitliliğin ve Peyzajın Korunması Protokolü’nün temel amacı, Karadeniz’in biyolojik çeşitliliğini korumak, doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımını sağlamak ve çevresel zararı minimize etmektir. Protokol, biyolojik çeşitliliğin izlenmesi, korunması ve sürdürülebilir kullanımı için gerekli önlemlerin alınmasını gerektirir. Ayrıca, protokol, taraf devletlerin biyolojik çeşitlilik ve peyzajın korunması için ulusal stratejiler ve eylem planları geliştirmelerini teşvik eder.

Türkiye, Karadeniz’de Biyolojik Çeşitliliğin ve Peyzajın Korunması Protokolü’nü 1 Kasım 2005 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabul etmiş ve protokol 17 Aralık 2005 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Türkiye, bu protokolü onaylayarak Karadeniz’in biyolojik çeşitliliğini ve peyzajını koruma konusundaki uluslararası çabalara katılmış ve ulusal düzeyde çeşitli politikalar ve programlar geliştirmiştir.

Protokol kapsamında, taraf devletler biyolojik çeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir kullanımı için çeşitli önlemler almakla yükümlüdür. Bu önlemler arasında korunan alanların oluşturulması, tehdit altındaki türlerin korunması, ekosistem izleme programlarının uygulanması ve biyolojik çeşitlilik konusunda halkın bilinçlendirilmesi gibi çalışmalar bulunmaktadır. Ayrıca, genetik kaynakların kullanımı ve bu kaynaklardan elde edilen faydaların paylaşımı konularında da düzenlemeler yapılmaktadır.

Türkiye, protokolün hedeflerine ulaşmak için çeşitli ulusal stratejiler ve eylem planları geliştirmiştir. Türkiye’nin biyolojik çeşitlilik politikaları, Tarım ve Orman Bakanlığı'na bağlı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından yürütülmektedir. Bu kapsamda, korunan alanların genişletilmesi, endemik ve tehdit altındaki türlerin korunması, biyolojik çeşitlilik izleme programlarının uygulanması ve genetik kaynakların sürdürülebilir kullanımı gibi çalışmalar yapılmaktadır.

Protokolün uygulanmasında, taraf devletler arasında işbirliği ve bilgi paylaşımı büyük önem taşır. Karadeniz Komisyonu, taraf devletler arasında işbirliğini ve koordinasyonu sağlamaktadır. Komisyon, Karadeniz’in deniz ve kıyı ekosistemlerinin korunması için bilimsel araştırmalar yapmakta ve bu araştırmaların sonuçlarını taraf devletlerle paylaşmaktadır. Ayrıca, Komisyon, taraf devletlerin biyolojik çeşitlilik ve peyzajın korunması konusundaki ilerlemelerini izlemekte ve raporlamaktadır.

Türkiye, biyolojik çeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir kullanımı konusunda çeşitli uluslararası projelerde de aktif olarak yer almaktadır. Bu projeler arasında, biyolojik çeşitlilik izleme ve değerlendirme projeleri, habitat koruma projeleri ve genetik kaynakların korunması ve kullanımı ile ilgili projeler bulunmaktadır. Türkiye, aynı zamanda biyolojik çeşitlilik konusunda halkın bilinçlendirilmesi ve eğitim faaliyetlerine de önem vermektedir.

Sonuç olarak, Karadeniz’de Biyolojik Çeşitliliğin ve Peyzajın Korunması Protokolü, Karadeniz’in çevresel sağlığını koruma ve biyolojik çeşitliliği sürdürülebilir şekilde yönetme açısından büyük önem taşımaktadır. Türkiye, bu protokole taraf olarak deniz ve kıyı ekosistemlerinin korunması konusunda uluslararası işbirliğine katkıda bulunmakta ve ulusal düzeyde çeşitli önlemler almaktadır. Protokol kapsamında alınan önlemler, Karadeniz’in korunması ve biyolojik çeşitliliğin sürdürülebilir yönetimi açısından kritik bir rol oynamaktadır.