İskilip Kalesi

Doğal ve Kültürel Miras Kale

Çorum ilinin İskilip ilçesine bağlı Kaleboğazı Mahallesi’nde bulunan anıtsal yapı olarak 11 Aralık 1982 tarih ve A-3985 sayılı karar ile tescillenen kalenin mülkiyeti, Maliye Bakanlığı’na aittir. Kalenin, ilk olarak hangi tarihte, kimler tarafından yapıldığına ilişkin kesin bir bilgi yoktur. Ancak gerek kurulduğu yerdeki buluntulardan gerekse de bölgedeki tarihi yapı ve yerleşimlerden yola çıkılarak yapımı, Hititler dönemine kadar indirgenen İskilip Kalesi, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde onarımlar yapılarak güçlendirilmiş ve kullanılmıştır. Evliya Çelebi, Seyahatnamesinde, İskilip Kalesi ile ilgili olarak “Selçuklulardan Sultan Alaüddin’in fethidir. Sonra 1416 yılında Türk/Tatar şehirlerinin elinden Çelebi Sultan Mehmed Han Hazretleri zapt etti.” diye yazar. Yerden yaklaşık 100 metre yükseklikte, yekpare bir kaya üzerine kurulan kalenin üç yanı sarp kayalık olup sadece kuzey-batı yönünden başlayan ve surların güney-batı kısmında bulunan kapıda son bulan yol ile girişi mümkündür. Kalenin doğu tarafında ise geçmişte şehirden geçen Akçay’dan su almak için kayalara oyularak yapılan ve yöre halkı tarafından Kırk Badal olarak adlandırılan merdivenlerin de yıkılarak varlığını yitirdiği bilinmektedir. Aynı yerde kayaya oyulan ve Yivlik Kaya’sı rölyeflerine bakan taht şeklinde bir oturma yeri de bulunmaktadır.

Sur duvarları, çoğunlukla yıkıldığından kesin planı tam anlaşılamasa da kare planlı olduğu düşünülmektedir. İnşa malzemesi olarak Horasan harçlı moloz taş kullanılmıştır. Kale içinde, sol tarafta günümüzde doldurulan ve geçmiş dönemlerde zindan ya da su sarnıcı olarak kullanıldığı düşünülen bir çukur vardır. Ayrıca kale içerisinde biri İskilip Ulu Camii’ne diğeri Tabakhane Mahallesi’ne açıldığı iddia edilin iki gizli geçitten bahsedilmekte ve bu güne kadar keşfi yapılmamaktadır. Kalenin güney ve güney-doğu cephesindeki kayalık eteklerinde yerden yaklaşık dört metre yükseklikte, Roma döneminden kalma kaya mezarlar bulunmaktadır. İskilip Kalesi’nde 2018 yılının sonlarında başlanan ve halen devam etmekte olan restorasyon çalışmalarına kadar içerisinde halkın yaşadığı, 30 civarında ev bulunuyordu. Yapılan çalışmalar kapsamında söz konusu kale içi yerleşimin tahliye edilmesi, iki ev hariç geri kalanların yıkılması, surların tadilatının, kale içi ve çevresine ilişkin düzenlemelerin yanı sıra kalenin gece ışıklandırılmasının yapılması da öngörülmektedir.

Referanslar

İskilip Belediyesi. (2018). İskilip Kalesi, https://www.iskilip.bel.tr/2018/06/02/iskilip-kalesi/, (Erişim tarihi: 14.10.2019); İskilip Kaymakamlığı. (2015). İlim ve Hilm Kenti İskilip (Birinci baskı). Ankara: Ankara Ofset Basım Matbaacılık; Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2019). Gezilecek Yerler, Çorum, https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/corum/gezilecekyer?ilId=43&keyword=&tur=0&turizmtur=0&gorsel=0&nearest=0&etiket=&sayfa=1&sayi=100&lat=0&lang=0, (Erişim tarihi: 15.10.2019).

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Çorum Valiliği. (2008). Çorum Kültür Envanteri (Birinci baskı). Çorum: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları.