Havalimanı Yer Hizmet Sağlayıcısı

Havalimanı HAVAYOLU İŞLETMECİLİĞİ Havalimanı Yer Hizmet Sağlayıcısı

Havalimanı yer hizmeti sağlayıcıları, uluslararası alanda Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA), Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) ve Havalimanı Hizmetleri Birliği (ASA) gibi sivil havacılık otoritelerinin belirlemiş olduğu usul ve esaslara (IATA The Airport Handling Manual-AHM, IATA Ground Operations Manual – IGOM vb.) uyumluluk içerisinde faaliyetlerini yürütmektedir. Türkiye’de havalimanı yer hizmetleri sağlayıcıları Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nün (SHGM) denetiminde 28 Ağustos 2028 tarihli 30519 sayısında resmi gazete yayımlanan “Havalimanı Yer Hizmetleri Yönetmeliği (SHY-22)” çerçevesinde faaliyetlerini yürütmektedir. Yönetmeliğe göre havalimanı yer hizmet sağlayıcılarının havalimanlarında ilgili faaliyetleri yürütebilmek için A, B veya C grubu çalışma ruhsatını almak zorundadır. Ayrıca ilgili yönetmeliğe göre havalimanı yer hizmet sağlayıcıların havalimanında gerçekleştirebilecekleri yer hizmet türleri 11 kategoride sınıflandırılmıştır. Bu yer hizmet türleri “temsil,” “uçak hat bakım,”  “gözetim ve yönetim,” “yolcu hizmetleri,” “yük kontrol ve haberleşme,” “ramp,” “uçuş operasyon,” “ulaşım,” “kargo ve posta,”  “ikram servis” ve “uçak özel güvenlik hizmeti ve denetimi” şeklinde adlandırılmıştır. Yönetmelikte adı geçen hizmet türlerinin detaylı talimatları aynı yönetmeliğe dayandıralarak hazırlanan “Havalimanları Yer Hizmetleri Türleri ve Detayları Talimatı (SHT-YHT)” yer hizmeti kuruluşları, havayolu şirketleri ve havalimanı işletmecilerine tevdi edilmiştir. Ayrıca yer hizmeti sağlayıcılarının çalışma alanlarına göre Devlet Hava Meydanları İşletmesine’ne (DHMİ) karşı da yükümlülükleri bulunmaktadır. 

A grubu havalimanı yer hizmeti çalışma ruhsatına sahip olan işletmeler SHGM’nin belirlemiş olduğu yer hizmeti türlerinin tamamını ve tercihen en az yük kontrolü ve haberleşme, ramp, yolcu hizmetlerini gerçekleştirebilmektedir. B grubu çalışma ruhsatı ise yerli havayolu şirketlerinin kendi yer hizmeti faaliyetlerinin tamamını veya bir kaçını yürütmek için almış olduğu ruhsat türüdür. Son olarak C grubu çalışma ruhsatı şirketlerin sadece temsil, gözetim ve yönetim, ikram ve servis, uçuş operasyon hizmeti türlerinin tümünü veya bir kaçını vermek için aldığı bir ruhsattır. Türkiye’de faaliyet gösteren A grubu çalışma ruhsatına sahip olan firmalar TGS Yer Hizmetleri A.Ş., Çelebi Hava Servisi A. Ş. ve Havaalanları Yer Hizmetleri A.Ş. (Havaş) olmak üzere üç tanedir. Pegasus Havayolu Şirketi ve SunExperess Havayollarının kendi faaliyetlerini yürütmek için ise B grubu çalışma ruhsatı almaktadır. Son olarak Turkish Do&Co’nun da C grubu ruhsat alması örnek gösterilebilir. 

Havalimanı yer hizmeti sağlayıcıları, havalimanı içerisinde havayolu şirketi, havalimanı işletmesi, havalimanı güvenliği, gümrük otoriteleri, ikram şirketleri ve üçüncü kuruluşlarla birlikte koordinasyon içerisinde faaliyetlerini yürütmektedirler. Yer hizmeti faaliyetini yürüten firmalar havalimanlarında almış oldukları ruhsat çerçevsinde yolcuya, havalimanı işletmesine, havayolu işletmesine ve kargo şirketine hizmet verebilmektedir. İlgili firmalar ile yer hizmeti sağlayıcısı arasında yönetmelik gereği bir hizmet sözleşmesi yapılması gerekmektedir. Ayrıca bu firmaların çalışma ruhsatı alabilmek ve devamlılığının sağlanabilmesi için asgari bulundurması gereken personel, ekipman ve araç gerekliliklerini sağlaması elzemdir. İlgili gereklilikler DHMİ tarafından kontrol edilmektedir. 

Havalimanı yer hizmeti sağlayıcıları havalimanlarında hava yolculuğunun gerçekleşmesi için karmaşık operasyon zincirinin kritik halkalarından biridir. Hem ulusal hem de uluslararası firmalarla iş birliği içerisinde faaliyet gösteren bu firmaların değer zincirinin bozulmaması, operasyonların güvenli, emniyetli ve konforlu gerçekleştirilebilmesi için oldukça önemlidir. Özellikle artan uluslararası seyahat talepleri ve e-ticaretin yayılması hava yolu taşımacılığında faaliyet gösteren işletmelere düşen sorumluluğu genişletmektedir. Böylelikle yer hizmeti şirketlerine olan ihtiyacın artması beraberinde kalifiyeli iş gücü gerekliliğini de ortaya çıkarmaktadır.

Referanslar

Bahar, E. (2020). Hava Yolu Endüstrisinde Yer Hizmetleri Yönetimi (Ground Handling). 8birinci Basım). Ankara: Nobel Yayınevi; Çetiner, B. ve Akça, İ. (2018). Yer Hizmetleri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi; Durmaz, V. (Editör) (2016). Yer Hizmetleri Yönetimi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları; IATA. (2025). Airport Handling Manual (AHM). https://www.iata.org/en/publications/manuals/airport-handling-manual/, (Erişim tarihi: 14.08.2025); Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü. (2016). Havaalanı İşletme Hizmetleri (İkinci Baskı). Ankara: Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü Yayınları. //web.shgm.gov.tr/documents/sivilhavacilik/files/pdf/kurumsal/yayinlar/Havaalani_isletme_Hizmetleri.pdf, (Erişim tarihi: 14.08.2025); Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü. (2018). Havalimanları Yer Hizmetleri Yönetmeliği (SHY-22). 29/08/2018 tarihli ve 30519 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır. //web.shgm.gov.tr/documents/sivilhavacilik/files/mevzuat/sektorel/yonetmelikler/2018/SHY-22Rev2.pdf, (Erişim tarihi: 14.08.2025); Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü. (2023). Havalimanları Yer Hizmetleri Türleri ve Detayları Talimatı (SHT-YHT). 16/05/2017 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmıştır ve 11/12/2023 tarihinde değişiklik yapılmıştır. //web.shgm.gov.tr/documents/sivilhavacilik/files/mevzuat/sektorel/talimatlar/2023/SHT-YHT-221223.pdf, (Erişim tarihi: 14.08.2025).

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Devlet Hava Meydanları İşletmesi Resmi Web Sitesi: https://www.dhmi.gov.tr/Sayfalar/AnaSayfa.aspx, (Erişim tarihi: 14.08.2025); Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü Havalimanı Yer Hizmetleri El Kitabı: https://web.shgm.gov.tr/documents/sivilhavacilik/files/pdf/kurumsal/yayinlar/havalaniyerhizmetleri.pdf, (Erişim tarihi: 14.08.2025); Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü Resmi Web Sitesi: https://web.shgm.gov.tr, (Erişim tarihi: 14.08.2025); Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) Resmi Web Sitesi: https://www.iata.org, (Erişim tarihi: 14.08.2025); Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) Resmi Web Sitesi: https://www.icao.int, (Erişim tarihi: 14.08.2025).

Konuyla ilgili diğer maddeler için bkz.: