HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Point)

Kavram

İlk olarak NASA’nın 1959 yılında ABD’de Apollo Uzay programı kapsamında astronotlar için üretilecek gıdaların yüzde 100 güvenilir gıda olması sebebiyle Pillsbury şirketine gıda güvenliğinin sağlaması için verilen direktifler sonucunda ortaya çıktı. Günümüzde gıda üretimi yapan firmaların uygulayabildiği ve önemle üzerinde durulması gereken bir sistemdir. HACCP sistemi, gıdaların sağlık yönünden güvenilirliği bakımından önemli tehlikeleri belirleyen, izleyen ve kontrol altına alan bir gıda güvenilirliği yönetim sistemi olarak tanımlanmaktadır. Bununla birlikte HACCP sistemi, gıdanın hammadde halinden, depolanması ve tüketimine kadar olan fiziksel, kimyasal ve biyolojik tehlikelerin analizini, kritik kontrol noktalarının belirlenmesini ve tespit edilen limitlerin dışında meydana gelebilecek sapmaların düzeltici faaliyetlerini kapsamaktadır. HACCP sistemi, hijyen sağlamak için 2001 yılında, Avrupa Birliği komisyonu tarafından ortaklaşa kabul edilen 2001/471/EC kararı ile proses aşamalarında izleme ve kontrolün (kritik limitlerin) yiyecek güvenliği için zorunlu tutulduğu etkili bir yiyecek güvenliği yönetim sistemidir.

HACCP sistemi, yedi temel prensip ve beş ön koşul ile 12 aşamadan oluşmaktadır. HACCP ekibinin oluşturulması, ürünün ve hammaddenin tanımlanması, ürünün ve hammaddenin kullanım şeklinin belirlenmesi, iş akış şemalarının ve fabrika yerleşim şemalarının oluşturulması ve iş akış ve fabrika planlarının yerinde doğrulanması HACCP ön koşullarını oluşturmaktadır. Bununla birlikte potansiyel tehlikelerin tespiti, kritik kontrol noktalarının tespiti, her kritik kontrol noktası için kritik limitlerin belirlenmesi, her kritik kontrol noktası için izleme faaliyetlerinin belirlenmesi, düzeltici faaliyetlerin oluşturulması, doğrulama prosedürlerinin belirlenmesi ve dokümantasyon ve kayıt sisteminin oluşturulması da HACCP sisteminin temel prensiplerini oluşturmaktadır.

Son yıllarda, HACCP gıda güvenliğini sağlamada maliyeti düşük bir sistem olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu yöntem günümüzde, uluslararası alanda gıda üretiminde karşılaşılan güvenlik tehlikelerini önlemek için etkili bir sistem olarak ifade edilmektedir. Öyle ki gıda kodeksi benimsendiğinden beri, müşteriye ulaştırılan gıdanın tehlikelerden korunması için, yenilemeler ile üretimde zorunlu ihtiyaç haline gelmektedir. Günümüzde gıdanın sunumu ve görünümünden çok, hijyenik ve güvenilir olması tüketiciler tarafından tercih edilmektedir. Bu durum otel işletmelerini tercih eden turistler tarafından da genellikle bu şekilde ifade edilmektedir. Dolayısıyla otel işletmelerinde gıdanın hijyenik ve güvenilir olması hususuna verilen önem günden güne artarak devam etmektedir. HACCP sistemi, otel işletmelerinde yiyeceklerden kaynaklanan zehirlenmeleri önleyen ve dolayısıyla müşteri memnuniyetini etkileyen bir sistemdir. Özellikle her şey dahil sisteminin yoğun olarak uygulandığı Türk turizm sektöründe HACCP gıda güvenliği sistemine ayrı bir önem verilmesi gerekmektedir. Nerdeyse 24 saat boyunca birçok farklı ünitede yiyecek-içecek hizmetinin sunulduğu her şey dahil konsepti ile çalışan büyük ölçekli konaklama tesislerinde gıdaların satın alınması, depolanması, üretimi ve servisi esnasında kritik kontrol noktaları oluşturularak denetimlerin yapılması gıda kaynaklı yaşanabilecek sorunların önlenmesi için gerekli koşuldur.

Yararlanılan Kaynaklar

El-Hofi, M., El-Tanboly, E. S. ve İsmail, A. (2010). Implementation of the Hazard Analysis Critical Control Point (HACCP) System to UF White Cheese Production Line, Acta Scientiarum Polonorum Technologia Alimentaria, 9(3): 331-342; Hacıoğlu, N. ve Girgin, G. K. (2008). HACCP Sisteminin Otellerin Mutfak Çalışanları Tarafından Değerlendirilmesi: 5 Yıldızlı Otel İşletmelerinde Bir Araştırma, Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 9(2): 281-301; Karaali, A. (2003). Gıda İşletmelerinde HACCP Uygulamaları ve Denetimi, Sağlık Bakanlığı, Ankara; Mutluer, B. (2005). Kanatlı Eti Üretim Tesislerinde HACCP, Ankara: Ankara Bölgesi Veteriner Hekimler Odası Yayını; Ryan, J. H. (2007). Online Real Time Aid to the Verification of CCP Compliance in Beef Slaughter HACCP Systems, Food Control, 18: 689-696.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Bulduk, S. ve Bulduk, E.Ö. (2014). Gıda ve Personel Hijyeni. Genişletilmiş (Beşinci baskı). Ankara: Detay Yayıncılık.