Gürcüoluk Mağarası (Amasra, Bartın)
DOĞAL VE KÜLTÜREL MİRAS Mağara
-
2025
Gürcüoluk Mağarası, Bartın’ın Amasra ilçesinin Makaracı Köyü'nün iki kilometre doğusundaki Gölleryazı mevkiinde yer almaktadır. Mağara, 300-400 metreler arasındaki karstik bir platonun üzerinde yer alır. Makaracı köyüne iki kilometre uzaklıkta ve bir paleo vadinin içerisinde gelişen derin bir dolinin doğusundaki sırtın üzerinde gelişmiştir. Giriş ağzı deniz seviyesinden 350 metrede bulunan mağaranın toplam uzunluğu 169 metre olup girişe göre son nokta derinliği +14 metredir. Mağaranın ortalarına doğru girişe göre -5 metre derinliğe inilmektedir. Mağara çevresinin en yaşlı kaya topluluğu Permiyen-Triyas yaşlı olup bunlar karstik olmayan birimlerdir. Bu birim sahada Gürcüoluk Mağarası'nın ve yüzey karstının karst taban düzeyini oluşturur. Mağara, bu yaşlı birimler üzerinde yar alan Jurasik-Alt Kretase kireçtaşları (Öküşme Kireçtaşları) içerisinde ve KD-GB doğrultulu belirgin bir kırığın üzerinde gelişmiştir. Mağara, Miyosen’den bu yana tektonik yükselimlere maruz kalan bir bölgede yer alır. Gürcüoluk, Pliyosen’de başlayan ve Kuvaterner’de canlanan yüzey ve derinlik karstının bir şekli olarak yatay uzanımda gelişmiş, geçit konumlu bir mağaradır. Pliyosen rölyef sisteminin derinlik karstına ait şekli olan Gürcüoluk, birbirine paralel iki fay arasında gelişmiş fosil bir mağaradır. Mağaranın hem önünde hem de arkasında diziler şeklinde uzanan çok sayıda dolin ve uvala yer alır. Mağara aslında tek bir galeriden meydana gelmiştir, ancak damlataş sütunları büyük mağara salonunu çok sayıda oda ve odacığa bölmüştür. Mağaranın doğu ve batı uçlarında birer giriş ağzı mevcuttur. Mağaranın doğu girişi toprakla tıkandığından daha dardır ve doğudaki ana girişine göre +14 metre daha yüksekte yer alır. Mağaranın salon ve koridorları 2-2,5 metre arası genişliğinde ve 1-7 metre arası tavan yüksekliğine sahiptir. Mağaranın salon ve adaları, son derece güzel görünümlere sahip değişik renk ve boyutlardaki sarkıtlar, dikitler, sütunlar, perde sarkıtları ve duvar damlataşlarıyla kaplanmıştır. Ana girişten 4,5-5 metre kadar içerilerde, bu damlataşların yanı sıra tavanlardan damlayan ve yan duvarlardan sızan suların oluşturduğu sığ gölcükler meydana gelmiştir. Hidrolojik olarak vadoz zonda yer alan mağara, gelişimini tamamlamış fosil bir mağaradır, ancak mağara içi şekillenmesi devam etmektedir. Çevresindeki uvala ve dolinlere göre askıda kalmış ve yüzeye yakın olan mağarada, iki ucu açık olmasından dolayı hava akımları meydana gelmektedir. Bu morfolojik ve konumsal özelliği nedeniyle de mağara, yaz ve kış mevsimlerinde değişken bir havaya sahiptir. Kasım 1998’deki ölçümlere göre, mağarada ortalama sıcaklıklar 11-14 ᵒC ve mutlak nem yüzde 65-80 arasında seyretmektedir. Mağarada belirgin bir canlı topluluğuna rastlanılmamıştır. Sadece doğu bölümündeki girişe yakın kesimlerinde yer yer yarasalar görülmüştür. Gürcüoluk Mağarası barındırdığı son derece güzel zengin ve çeşitli damlataşlarıyla, sahip olduğu morfolojik özellikleriyle, çevresinin doğal güzellikleriyle ve aynı zamanda kolay ulaşım imkanlarıyla turizm amacıyla kullanıma oldukça elverişli durumdadır. Bu nedenle MTA Genel Müdürlüğü Jeoloji Etütleri Dairesinin Karst ve Mağara Araştırmaları Birimi tarafından 1999 yılında “Mimari ve Elektrifikasyon Uygulama Projesi” hazırlanmış, mağara 2004 yılında ziyarete açılmıştır. 2013 yılında mağara ve yakın çevresi “Tabiat Parkı” olarak ilan edilmiş, 2021 yılında ise mağara “Tabiat Varlığı-B Grubu Mağara” olarak tescil edilmiştir.
Referanslar
Nazik, L., Törk, K., Özel, E., Mengi, H., Aksoy, B., Acar, C., Derici, Ş. ve Kutlay, H. (1999). Gürcüoluk Mağarası (Amasra, Bartın) mimari ve elektrifikasyon uygulama projesi. MTA raporu derleme no: 10189.