"Er Manas" Heykeli
DOĞAL VE KÜLTÜREL MİRAS Anıt Heykel
                                    
(Keçiören, Ankara, 31 Ağustos 2021)
- 
                                                                    2025 
Tarihte adı ilk kez MÖ 201 yılında Çin kaynaklarında Hunlar döneminde geçen Kırgızlar, günümüzde yoğun olarak Kırgızistan’da yaşamaktadırlar. Yenisey Yazıtları ve Orhon Yazıtları gibi Türklerin en eski yazılı belgelerinde de Kırgızlardan bahsedilir. Kırgızlar; tarihî olarak Hunlar, Göktürkler, Uygurlar ve devamında bağımsız oldukları dönemlerden geçmiş günümüze ulaşmış köklü Türk boyudur.
Tarihî süreçte Kırgızlar bazen bağımsız bazen diğer Türk boylarının altında ya da birlikte yaşadıkları için ortak Türk tarihi içinde değerlendirilirler. Kırgızlara ait olan Manas Destanı, dünyanın ve Türklerin en uzun destanıdır. Manas Destanı Kırgızların yanı sıra diğer Türk boylarının yaşamları, örf ve adet, gelenek-görenekleri, coğrafyası, dini ve çeşitli inançları, masalları, halklar arasındaki ilişkileri, savaşları vb. destanın baş kahramanı Manas etrafında anlatır.
Manas Destanı’nın baş kahramanı destana adını da veren Manas'tır. Türkiye ile Kırgızistan arasındaki ilişkiler oldukça yakındır. Bu kapsamda Keçiören’de Kırgızistan’ın Bağımsızlığının 30. Yılı Anısına “Er Manas” Heykeli dikilmiştir. Keçiören Belediyesi ve Kırgızistan Ankara Büyükelçiliği iş birliğinde Er Manas heykelinin açılış töreni, 31 Ağustos 2021 tarihinde Keçiören Türk Dünyası Kalaba Kent Meydanı’nda gerçekleştirilmiştir. Kırgızistan ile Türkiye arasındaki ilişkiler, tarihsel bağlar, ortak kültür ve dil zeminine ulaşması adına bu ve benzeri çalışmalar oldukça kıymetlidir.
Manas Destanı, Kırgız Türklerinin en büyük ve en görkemli sözlü adebî eseridir. Aynı zamanda dünyanın en uzun destanı olarak kabul edilir. Bazı versiyonları 1,5 milyon mısraya kadar uzanır. Bu destan, sadece kahramanlık hikâyeleri değil aynı zamanda Kırgız halkının tarihini, kültürünü, inançlarını ve yaşam biçimini de yansıtır.
Destan üç ana kahramanın etrafında şekillenir: Manas, Semetey, Seytek.
Manas, Kırgız halkını birleştirip düşmanlara karşı savaşan büyük liderdir. Semetey, Manas’ın oğludur. Babasının izinden giderek halkını koruyan bir kahramandır. Seytek ise Manas’ın torunudur. Dedesi ve babasının mirasını sürdürerek mücadeleye devam eder.
Manas destanı günümüzde de aktif olarak icra edilmektedir. Manas söyleyene Manasçı denir. Manasçılar, Kırgız halkının millî destanı olan Manas Destanı’nı sözlü olarak anlatan, özel yeteneklere sahip anlatıcılardır. Onlar sadece birer hikâye anlatıcısı değil; aynı zamanda hafıza ustaları, şairler ve kültür taşıyıcılarıdır. Manasçılık, Kırgızistan’da kutsal bir gelenek olarak kabul edilir. Manasçılar kopuz eşliğinde binlerce mısrayı ezbere söylerler. Bazı Manasçılar 500.000’den fazla mısrayı hafızalarında tutarlar. Anlatım sırasında duygusal tonlamalar, jestler, ve canlandırmalar kullanılır.
Kırgız Cumhuriyeti, 31 Ağustos 1991 günü bağımsızlığını ilân etmiştir. Türkiye ise aynı yıl Kırgız Cumhuriyeti’nin bağımsızlığını tanıyan ilk ülke olmuştur. Hemen bir yıl sonra Kırgızistan ile diplomatik ilişkiler kurulmuş, Bişkek ve Ankara’da Büyükelçilikler açılmıştır.
Bu bağlamda bağımsızlığının 30. yıl dönümü münasebetiyle Türk Dünyası’nın büyük kahramanı “Er Manas”ın heykelinin 31 Ağustos 2021 tarihinde Ankara’ya dikilmesi, kardeş Türk ülkesi Kırgızistan’ın büyük tarihî kahramanının gelecek nesillere aktarılması ve iki ülke ilişkilerinin canlı tutulması adına oldukça önemlidir.
Referanslar
Bars. M. E. (2014). Manas Destani’nda Kahraman Tasvirleri, I nternational Journal of Language Academy, 2: 31-40; Çeribaş, M. (2012). Kırgız Türklerinin destancılık geleneğinde efsanevi Manasçılar ve Akınlar, 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 1(2): 64-84; Gülensoy, T. (2002). Manas Destanı. Akçağ Yayınları; https://www.mfa.gov.tr/turkiye-kirgizistan-cumhuriyeti-siyasi-iliskileri.tr.mfa (Erişim Tarihi: 14.09.2025); https://islamansiklopedisi.org.tr/manas-destani, (Erişim tarihi: 14.09.2025);w https://www.tdbb.org.tr/?p=17505&lang=tr, (Erişim tarihi: 14.09.2025); https://www.turkicstates.org/tr/haber/turk-konseyi-ankarada-duzenlenen-er-manas-heykelinin-acilis-torenine-katildi, (Erişim tarihi: 14.09.2025).

