Onur Anıtı

Doğal ve Kültürel Miras Anıt

Samsun’un simgesi olan Onur Anıtı, Samsun’un İlkadım ilçesinde Atatürk Parkı’nın içinde bulunmaktadır. Kurtuluş Savaşı’nın fiili başlangıcı olarak kabul edilen Mustafa Kemal Atatürk’ün Samsun’a çıkışı anısına dikilmiştir. Anıt, kaide ve heykel bölümlerinden oluşmakta olup bronzdan yapılmıştır. Dikdörtgen prizma şeklindeki mermer kaide üzerinde Mareşal üniformalı Mustafa Kemal Atatürk şaha kalkmış bir at üzerinde tüm heybeti ile betimlenmiştir. Heykel, kaideli olarak 8.85 metre, kaidesiz olarak ise 4.75 metredir.

Anıtın heykel bölümü Samsun Valisi Kazım Paşa tarafından Samsun halkı adına Avusturyalı Heykeltraş Heinrich Kriphel’e 1927 yılında sipariş edildi. Sipariş verilmesinin ardından 29. 10. 1927 tarihinde anıtın kaide bölümü için resmi temel atma töreni düzenlendi. Krippel, daha önceki çalışmaları için Mustafa Kemal’den aldığı fiziki ölçüleri ve yüz kompozisyonunu kullandı. Heykelin ön çalışmaları Türkiye’de yapıldı. Heykelin Bronz döküm işlemi ise Viyana’da Vereinigte Metallwerke dökümhanesinde 1931 yılında 32 parça olarak tamamlandı. Heykelin parçaları, 15. 10. 1931 tarihinde Hamburg’dan hareket eden Deutsche Levante-Linie şirketlerine ait Nicea isimli vapur ile Samsun’a getirildi. Heykeltıraş Heinrich Kriphel ile birlikte Viyanalı bir mühendis de Samsun’a gelmiş ve 29. 10. 1931 tarihinde heykel kaide ile birleştirildi.

Onur Anıtı, askeri kıta, resmi kurumlar, şehirde yaşayan yabancılar ve yerel halkın katılımı ile Tokat’tan gelen askeri bandonun marşları eşliğinde 15. 01. 1932 tarihinde saat 14.00’de resmi olarak açıldı. Mustafa Kemal Atatürk, şaha kalkmış at üzeride sol eli ile atın dizginlerini tutarken, sağ eliyle kemerinde asılı olan kılıcının kabzasını kavramış olarak betimlenmiştir. Atın yönü sola doğrudur. Atatürk’ün yönü ise atın yönünün aksine sağa yönelmiştir. Türk halkının kararlılığını, korkusuzluğunu ve gücünü temsil eden heykelde Atatürk’ün yüzü batıya bakmaktadır. Anıtın kaide bölümünün iki tarafında bronz kabartma ile sahnelerin betimlendiği, iki tarafında ise yazılar olan sivri kemerli nişler bulunmaktadır. Sağ tarafındaki levhada Mustafa Kemal Atatürk’ün ellerine sarılmış ve şükranlarını sunan Samsunlu halk betimlenmiştir. Sol tarafındaki levhada ise karaya yanaşmış kayık ve kayıktan cephane taşıyan halk betimlenmiştir. Kaidenin ön yüzünde bulunan nişte “Vatanda milli mücadeleye başlamak için Gazi 19. 05. 1335 -1919 tarihinde Samsun’a çıktı”, arka yüzünde bulunan nişte ise Bu heykel, Samsun Vilayeti halkı tarafından 29. Birinci Teşrin 1931 tarihinde dikildi ifadesi bulunmaktadır.

Yararlanılan Kaynaklar

Karadeniz’de Zamanın İzleri Karadeniz Kültür Envanteri (2019). Onur Anıtı, http://karadeniz.gov.tr/onur-aniti/, (Erişim tarihi: 07.12.2019); Samsun Atatürkçü Düşünce Derneği (2019). Onur Anıtı, http://www.addsamsun.org.tr/Hbr-27-Samsun-Onur-Anitinin-Hikayesi.html, (Erişim tarihi: 14.12.2019); Samsun İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2019). Onur Anıtı, https://samsun.ktb.gov.tr/TR216768/onur-aniti.html, (Erişim tarihi: 07.12.2019); Samsun Turizm Haritası. (2019). Onur Anıtı, https://www.samsunharitasi.com/turizm/onur-aniti/, (Erişim tarihi: 14.12.2019).