Çifte Kümbet
Doğal ve Kültürel Miras Kümbet
-
2020
Şehirden Sivas’a doğru çıkan bulvarın sonunda yer alan biri ayakta, diğeri ise yıkık olan iki kümbettir. Tarihi süreçte binlerce yıllık ölü gömme ritüellerinde önemli yer tutan mezar anıtları arasında Selçuklu kümbetlerinin özel bir konumu vardır. Türk mimarisinin orijinal örnekleri arasında, bazen taş bazen tuğla malzeme ile yapılabilen, çokgen ya da silindir gövdeye sahip, piramidal ya da konik çatılı plan şemalarıyla, Orta Asya çadır geleneğinin bir yansıması olarak kabul edilmektedir. Kayseri’deki ayakta olan yapı, Anadolu Selçuklu Sultanı I. Alaaddin Keykubat’ın eşi ve aynı zamanda Eyyubi Hükümdarı Melik Adil’in de kızı olan Melike Adile Hatun için, kızları tarafından yaptırılmıştır. Zira II. Gıyaseddin Keyhüsrev büyük şehzade olarak tahta geçince, üvey annesi Melike Adile Hatun’u Ankara Kalesi’nde yay kirişi ile boğdurtmuştu. Kümbet ise kızları tarafından ancak II. Gıyaseddin Keyhüsrev öldükten sonra 1247 yılında yaptırılmıştır. Kümbetin giriş kapısında beş satırlık mermer bir kitabe yer almaktadır. Bu kitabede mealen: Bu şehitlik Eyyüb’ün oğlu Melik Adil Ebu Bekir’in kızı uğur ve bereketlerin kaynağı, melikeler melikesi, dünya ve ahiretin hatunu, üstün hasletlerin sahibi, zamanın Zübeyde’si, dünyada kadınların efendisi, İslam ve Müslümanların yüz akı, din ve dünyanın koruyucusu, takva sahibi, güzel ahlaklı saadetli Melikenindir. Bunun yapılmasını muhterem kızları-Allah onları emellerine ulaştırsın ve hallerini güzel eylesin 1247 senesinde emretti yazmaktadır. Kümbet, iki katlı olup, kare bir kaide üzerine kesme taş malzemeden inşa edilmiştir. Sekizgen planlı bir gövdeye sahiptir. Kuzeyden girilen alt katı cenazelik ya da mumyalık tabir edilen bölümü olup, beşik tonozlu örtü sistemine sahiptir. Kare kaidenin üstünde bulunan ve altı basamaklı taş bir merdivenle ulaşılan ziyaret bölümüne ise güneybatı yönünden girilmektedir. Üzeri içten kubbe, dıştan ise piramidal örtülüdür. Her köşesinde sütunçeler konumlandırılan zengin taş dekorasyona sahip dış cephesinde saçak altını dolaşan sülüs yazı şeridinde Bakara suresinden ayetler yer almaktadır. Yapının bir taç kapı olarak dizayn edilen mukarnaslı girişi, geometrik süslemeli dikdörtgen bir bordürle çerçevelidir. Dört adet mazgal penceresi ile aydınlanan ve oldukça sade bir düzenlemeye sahip iç mekanda kıble duvarına mihrap nişi vardır. Eser onarım geçirmiş ve sağlam durumdadır.
Referanslar
Aslanapa, O. (1973). Türk Sanatı II. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi; Çayırdağ, M. (2015). Melike Adiliye Hatun. Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kayseri Ansiklopedisi, İstanbul: Acar Basım ve Cilt San. Tic. A.Ş.: 372-375; Tuncer, O. C. (1986). Anadolu Kümbetleri. Ankara: Güven Matbaası.
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Altun, A. (1993). Çifte Kümbet, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı: 311.