Boş Zaman Dilimi

Kavram Sosyoloji

Boş zaman dilimi kavramı, Sanayi Devrimi sonrasında çalışma zamanının belirli zaman dilimlerine indirgenmesi ve bunu takiben boş zaman konusunda yapılan çalışmalarda iş için ayırılan diliminin dışındaki süreleri farklı zaman dilimleri olarak tanımlamaya çalışması ile ortaya çıktı. Ancak zaman içerisinde konuyla ilgili tartışmalar serbest zaman ve boş zaman arasındaki farka ve bunların nasıl tanımlanabileceğine odaklandı.

Konuyla ilgili olarak; Neulindger, boş zaman ilişkin modern yaklaşımların öncü araştırmacısı olarak Boş zaman nedir? sorusunu ortaya atmakta ve “Belki de en iyisi boş zamanı anlamaya yönelik tek bir doğru yanıtın olmadığının farkına varmaktır. Zaten tanımlar insanların yarattığı şeyler değil midir?” şeklinde bir cevap vermektedir. Bu ifadenin taşıdığı belirsizlik boş zaman diliminin bireye göre değişebileceğini; bir başka ifade ile öznel bir tanım olduğunu göstermektedir. Öte yandan, De Grazia serbest zaman ve boş zaman dilimleri arasındaki belirgin farkı ortaya koydu. Örneğin; kişi için alışveriş yapmak hem hobi hem de gereklilik olabilir. Hobi olarak yapılan alışveriş boş zaman dilimi içindedir ve bireye haz verir. Ancak alışveriş bir gereklilikten ortaya çıkıyor ise serbest zamanda yapılan bir iştir ve boş zaman olarak değer kazanmaz.

De Grazia, serbest zaman ve boş zaman arasındaki farka işaret ederek; serbest zamanın çalışma zamanın zıttı olarak tanımlandığını; ancak boş zamanın bu şekilde tanımlanamayacağından söz etmektedir. Bu noktada serbest zaman ve boş zamanın iki farklı dünyaya sahip olduğunu; herkesin serbest zamana sahip olabileceği; ancak boş zamana sahip olamayacağını ifade etti. Grazia’ın tanımı teoride boş zamanı değer ile tanımlayan ilk yaklaşım olarak görülmektedir. Bu teoriye göre serbest zaman bireyin kendisi için pozitif amaçlara erişmekte kullanılırsa boş zaman niteliği kazanmaktadır. Dolayısıyla, boş zaman dilimini, bireyin pozitif amaçlarla gerçekleştirdiği etkinliklerin içerisinde yer aldığı zaman dilimi olarak tanımlamak mümkündür.

Günümüzde boş zaman dilimini iş gerekliliği için ayırılan mesai zamanı vb. türden zaman dilimi olarak adlandırmak pekte mümkün değildir. Bunun sebebi gelişen teknolojinin bireyde haz duygusunu kısıtlama olmaksızın günün her saatinde ansızın ortaya çıkabilmesine imkan tanımasıdır. Örneğin; mesai saatleri içerisinde çalışan bir bireyin bilgisayarında iş için gereklilikler dışında film izlemesi, kitap okuması ya da sosyal medyayı takip etmesi bir an için dahi olsa bireyde psikolojik bakımdan haz hissine sebep olabilir. Bu nedenle boş zaman dilimi artık anlık yaşanabilecek; kısa süreli bir zamanı da içerebilmektedir.

Referanslar

Aytaç, Ö. (2002). Boş Zaman Üzerine Kuramsal Yaklaşımla, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 12: 231-260; Metin, T.C. ve Katırcı, H. (2019). Recreation In The E-World: New Insıght Into The Term “Recreation”, International Journal of Tourism & Hotel Business Management, 1 (1): 1-14; Metin, T.C. , Kesici, M. ve Kodaş, D. (2013). Rekreasyon Olgusuna Akademisyenlerin Yaklaşımları, Journal Of Yasar University, 30 (8): 5021-5048.