Sanayi Devriminde Ücretli Çalışma ve Modern Turizm

KAVRAM Ekonomi Sosyoloji

Sanayi Devrimi, toplumların ve devletlerin yaşamında büyük değişikliklere neden olan bir dönüm noktası olmuştur. Bu değişim, ekonomik yapıdaki dönüşümle sınırlı kalmayıp toplumsal yapıyı da derinden etkilemiş, toplumların sadece üretim odaklı çalışan sistemlerden, tüketim odaklı sistemlere evrilmesine sebep olmuştur. XIX. yüzyıl ile başlayan bu süreç tüketim ekonomisinden kaynaklı turizme bağlı hizmet sektörünün büyümesini teşvik etmiştir. Yeni bir sınıf olan işçi sınıfının doğuşu, toplumda sosyal dinamiklerin değişmesine neden olmuştur. 1800'li yıllarından ortalarında başlayan işçilerin ücret, tatil ve sosyal hakları üzerine yürüttükleri mücadeleler, bir anlamda turizm sektörünün gelişimine yol açmıştır. İşçi sınıfının artan gelirleri, boş zamanları ve sosyal hakları sayesinde, tatil yapma veya farklı yerleri ziyaret etme ihtiyacı ve imkânı doğmuştur.

Sanayi Devrimi, buharlı trenin icadı gibi ulaşım teknolojileriyle ön plana çıkmıştır. Bu, daha hızlı ve daha ekonomik seyahat imkânları sağlamış, dolayısıyla, daha fazla insanın daha uzak mesafelere seyahat etmesi kolaylaşmış, bu da turizmin canlanmasını sağlamıştır. Sanayi Devrimi'nin getirdiği kentsel yoğunlaşma, insanları doğal ortamlardan uzaklaştırmış, şehir yaşamının stresi ve yoğunluğu, insanları kırsal alanlara, tatil bölgelerine veya doğal güzelliklere yönlendirmiş, bu da turizmi teşvik etmiştir.

XX. yüzyılın başlarına kadar kapitalist sistem, sömürgeci bir yaklaşım sergilemiş, bu duruma bağlı olarak çalışma koşullarından kaynaklı, daha adil bir sistem ve daha iyi yaşam koşulları için hak arayışı düşünlerinin oluşmasına zemin hazırlamıştır. Bu hak arayışı sonucunda, çalışma koşulları, ücretli izinler, hastalık izinleri ve çalışma saatlerinin düzenlenmesi gibi çalışan hakları ön plana çıkmış, böylelikle turizm, modern dönemde bir insan hakkı olarak kabul edilmiştir. 

Sanayi Devrimi sonrasında artan şehirleşme ile beraber şehirler hem iş hem de kültür merkezleri haline gelmiştir. Bu da şehirlere turistik bir çekicilik kazandırmıştır. Şehirlerin ulaşımın merkezinde yer alması, daha kolay erişilebilir hale gelmelerine neden olmuştur. Bu da turistler için şehirlere erişimi kolaylaştırmıştır. Uzman sağlık kuruluşları ve eğitim merkezlerinin bulunması, şehirleri hem sağlık turizmi hem de eğitim turizmi açısından cazip hale getirmiştir. 

Modern turizmin gelişmesini sağlayan bir diğer önemli etken Fordist üretim anlayışıdır. Bu anlayış, üretimin standartlaştırılmasını ve kitleselleştirilmesini savunur. Bu dönemde ilk örnekleri verilen tur operatörleri tarafından üretilen paket turlar, kitle turizminin temel ürünü haline gelmiştir. Bu turlar, birçok kişi tarafından tüketilmek üzere pazarda sunulmuştur. 

Sergiler, pavyonlar ve turistik eşyalar, modern turizmin kitleselleşmesi ve Fordist üretim anlayışının etkisiyle modern dönem şehirleri turistik cazibe merkezleri olmuş, bu şehirlerde düzenlenen sergilerin ve pavyonların popülerliği artırmıştır. Ulaşımın kolaylaşmasıyla birlikte, insanlar bu tür etkinliklere katılmak için uzak mesafelerden bile seyahat edebilir hale gelmişlerdir. Özellikle uluslararası sergiler veya fuarlar, farklı kültürleri ve ürünleri tanıtmak için mükemmel platformlar haline gelmiştir. 

1950'lerden sonra, insanlar tatil yapma ihtiyacını daha yoğun hissetmiş, turizme olan ilgi büyük bir artış göstermiştir. Bu talepteki artış, özellikle denize kıyısı olan bölgelere yönlendirilmiştir. İnsanlar, güzel iklim ve doğal güzellikleriyle bilinen kıyı bölgelerinde tatil yapmayı tercih etmişlerdir. Turizm endüstrisi, bu talebi karşılamak adına deniz, kum ve güneşin bir arada olduğu bölgelerde standartlaştırılmış ve genellikle daha ekonomik tatil seçenekleri sunmuştur. Ancak bu tür turizm, genellikle yaz aylarına yoğunlaşmıştır, bu da turizmde belirli aylarda yoğunluk ve diğer aylarda düşüklük olmasına yol açmıştır. Bu yoğunluk, sadece yaz aylarında meydana gelirken, diğer aylarda turistik bölgelerde büyük turist eksikliğine yol açmıştır. Bu mevsimsellik, turizm gelirlerinin sadece belirli aylarla sınırlı kalmasına sebep olmuştur. Bu mevsimsellikten dolayı, turizm endüstrisi sadece yaz aylarına bağlı kalmamak ve gelirlerini yıl boyunca sürdürebilmek adına farklı turizm türleri ve aktiviteleri sunma arayışına girmiştir.

Referanslar

Goeldner, C. R. ve Ritchie, J. R. B. (2003). Tourism: Principles, practices, philosophies. Kanada: John Wiley & Sons; Lanquar, R. (1991). Turizm ve seyahat sosyolojisi (G. Öztunalı Kayır, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları; Towner, J. (1985). The Grand Tour: A key phase in the history of tourism, Annals of Tourism Research, 12(3): 297–333; Urry, J. (2009). Turist bakışı (E. Tataroğlu ve İ. Yıldır, Çev.). Ankara: Bilgesu.

Konuyla ilgili diğer maddeler için bkz.: