Ciddi Boş Zaman
Kavram Sosyoloji
Zaman toplumun her ferdi tarafından hissedilebilen, geri döndürülmesi mümkün olmayan ve tanımlaması kolay olmayan soyut bir kavramdır. Sanayileşmenin ve teknolojinin gelişmesi sonucunda ortaya çıkan boş zaman kavramı; bireyin fizyolojik ihtiyaçlarının (uyku, yemek vb.) karşılanmasından, aile ve diğer sorumluluklarını yerine getirmesinden arta kalan, hür iradesiyle özgürce kullanabileceği zaman dilimidir. Modern toplumlarda bireyler, yeterince boş zamana sahip olamadıklarından veya boş zamanlarını güzel değerlendirememekten yakınmaktadır. Neulinger, boş zaman kavramını zekâ kavramına benzeterek, kavramı herkesin kullandığını ancak neredeyse hiç kimsenin ne anlama geldiği konusunda ortak bir fikre sahip olmadığını dile getirmiştir. Boş zaman, bireylerin günlük yaşamı içerisinde, zorunluklardan arta kalan zaman dilimi şeklinde tanımlanmaktadır.
Ciddi boş zaman kavramı ise, bireylerin kâr amacı gütmeden boş zamanlarını değerlendireceği ve yapılan aktivitelerin daha fazla haz vereceği zaman dilimi şeklinde ifade edilebilmektedir. Stebbins, ciddi boş zaman aktivitelerinin, sadece boş zaman aktivitesi olarak nitelendirilmesinin kısıtlayıcı olduğunu savunmaktadır. Ciddi boş zaman kavramı kendi içerisinde amatörler, hobiciler ve gönüllüler olmak üzere üç alt grupta sınıflandırılmaktadır. Amatörler; profesyonelliğin bir önceki adımı olan aşamadır. Bu aşamada bireyler seçtikleri aktiviteyi meslek olarak seçmezler ancak meslek sahibi olanlar ile aralarında bir bağlantı mevcuttur. Örneğin kayak yapmak isteyen bir amatör, kayak hocasından bizzat ders alarak bu aşamayı gerçekleştirmektedir. Hobiciler tarafından seçilen aktivite, sıradan ve anlık olan aktiviteler değildir. Genellikle bilinçli ve uzun süreli haz verecek aktiviteler seçilmektedir. Bu aktiviteler koleksiyon, tamircilik, bahçe bakımı gibi sorumluluk gerektiren aktivitelerdir. Gönüllüler de ise bireylerden iki önemli tutum beklenmektedir. Bunlar ‘fedakârlık ve menfaatçilik’tir. Bu iki tutum bireyin başkalarına yaptığı yardımdan haz alırken aynı zamanda manevi tatmin sağlamasıdır.
Referanslar
Karaküçük, S. (2008). Rekreasyon Boş Zaman Değerlendirme. Ankara: Gazi Kitapevi; Neulinger, J. (1974). The Psychology of Leisure. IL: Charles C. Thomas Publisher; Passig, D. (2005). Future-Time-Span as a Cognitive Skill in Future Studies, Futures Research Quarterly, 19 (4): 27-47.
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Stebbins, R. A. (1982). Serious Leisure: A Conceptual Statement, Pacific Sociological Review, 25 (2): 251-272.