Bitlis Abdurrahman Gazi Türbesi

Doğal ve Kültürel Miras Türbe

Bitlis’e bağlı Ahlat ilçesinde bulunmaktadır. Ahlat; Doğu Anadolu Bölgesi’nde Van Gölü kenarında bulunan Bitlis’in bir ilçesidir. Kuzeyinde Muş’un Malazgirt ve Bulanık ilçeleri, güneyinde Van Gölü, doğusunda Adilcevaz ilçesi ile Van Gölü, batısında Muş ve güneybatısında Tatvan ve Bitlis yer almaktadır. İlçe oldukça eski bir tarihe sahiptir. Bölge tarih boyunca farklı topluluklar tarafından değişik şekillerde isimlendirilmiştir. Ahlat ve çevresinde yaşayan Urartular bölgeyi Halads, Süryaniler Kelath, İranlılar ve Türkler ise Ahlat olarak isimlendirmişlerdir.

Ahlat Ortaçağ İslam dünyasında mezar anıtları açısından önemli bir yere sahiptir. Özellikle Selçuklular devrinden kalan mezar taşları Türk tarihi için önemli birer değer durumundadır.

Abdurrahman Gazi Türbesi; Hz. Muhammed’in sancaktarlığını yapan Muaz bin Cebel’in oğlu olan Abdurrahman Gazi’ye aittir. Anlatılan söylencelere göre bayraktar olan Abdurrahman Gazi; komutan İyaz bin Ganem’in idaresinde bulunan İslam ordusu ile Anadolu topraklarının doğusuna sefere çıkmış ve Ahlat’ın fethi sırasında şehit düşmüştür. Şehit düştüğü yerde defnedilerek ve türbesi inşa edilmiştir.

Abdurrahman Gazi Türbesi 1974 yılında önemli bir taş ustası olan Tahsin Kalender tarafından orijinaline uygun bir şekilde onarılmıştır. Tahsin Kalender Ahlat taş ustalığı geleneğinin günümüzdeki en önemli temsilcilerinden biridir. Taş ustalığı yaptığı yıllar boyunca Ahlat ve çevresinde bulunan bölgelerde türbe, cami, minare, ev ve okul gibi farklı mimari özelliklerde eserler inşa etmiştir. Tahsin Kalender’in restore ettiği en önemli eserlerden biri de Abdurrahman Gazi Türbesi’dir. Bu türbe mimari açıdan Selçuklu ve Osmanlı mimari tarzını yansıtmaktadır. Tek katlı olarak planlanan eser, duvarları kesme taş kullanılarak inşa edilmiştir. Türbenin iç mekânının aydınlatılması; güney, kuzey ve batı cephelerinde bulunan pencerelerle sağlanmaktadır. Bu pencereleri çevreleyen kemerin üst köşelerinde iki adet rozet bulunmaktadır. Sivri kemerli bir nişten açılan giriş kapısı türbenin doğu cephesinde bulunmaktadır. Türbe sekizgen bir kasnağa sahiptir ve üzeri sekiz kenarlı prizma şeklinde bir taş külahla kapatılmıştır.

Abdurrahman Gazi Türbesi günümüzde bölgenin en önemli dini eserlerinden biridir. Bu nedenle her yıl çok sayıda yerli ve yabancı turist özellikle bahar aylarından itibaren türbeyi sıklıkla ziyaret etmektedir.

Yararlanılan Kaynaklar

Bingöl, Z. (2007). Gelenekten Evrensele Anadolu’da İnanç Turizmi. Ankara: Detay Yayıncılık; Davulcu, M. (2015). Ahlat Yöresi Taş Ustalığı Geleneğinin Somut Olmayan Kültürel Miras Açısından Önemi ve Yapı Ustası Tahsin Kalender, Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 4 (7): 48-80; Kanık, C. (2018). Abdurrahman Gazi Türbesi ve Psiko-Sosyal Etkileri, Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6 (11): 137-148; Öz, G. ve Durdu, A. (2016). Anadolu İnanç Merkezleri Türbeler-Yatırlar-Dergahlar-Söylenceler. Ankara: Barış Kitabevi.