Başkomutan Tarihi Milli Parkı

Doğal ve Kültürel Miras Ulusal Park

(Afyonkarahisar, Kütahya, Uşak, 1981 -)

Afyonkarahisar, Kütahya, Uşak illerinde bulunan Başkomutan Tarihi Milli Parkı, 1981 yılında milli park olarak ilan edilmiştir. Kocatepe (Afyonkarahisar) ve Dumlupınar (Kütahya) bölümleri olmak üzere iki parçadan oluşan parkın yüzölçümü 40591 hektardır. Dumlupınar bölümünün küçük bir kısmı Uşak iline girmektedir. Kocatepe ve Dumlupınar bölümleri Afyon-Uşak karayolunun iki yönünde 100 metrelik birer şerit ile birbirine bağlandı. Milli parkın Dumlupınar ve Kocatepe kısmının, Tarihi Sit Alanı olarak tescili yapıldı.

Milli park; Büyük Taarruz ve Başkomutan Meydan Savaşı’nın geçmiş olduğu tarihi şehitlik ve anıtlarıyla savaş alanlarının korunması, mevcut ve gelecek nesillere aktarılması, öğretilmesi ve tanıtılması amacı ile oluşturuldu. Bu saha, Ulu Önder’in ifade ettiği şekli ile Türk tarihinin en önemli bir dönüm noktası oldu.

Milli park alanı; Başkomutan Gazi Mustafa Kemal Atatürk`ün önderliğinde işgal güçlerinin Anadolu’dan atılmasıyla sonuçlanan, Kurtuluş Savaşının son evresi olan Büyük Taarruz ve Başkomutanlık Meydan Muharebesi’nin (26-30.08.1922) gerçekleştiği, tarihi emrin Ordular, ilk hedefiniz Akdeniz’dir ileri! verildiği yerdir. Savaş; Kocatepe, Beytepe, Belentepe, Kurtkayası, Kalecik Sivrisi, Erkmentepe, Çiğiltepe, Tınaztepe, Zafertepe, Berberçamtepe, Adatepe gibi alanlar ile Büyük Kalecik, Çalköy ve Dumlupınar gibi yerleşim alanlarını da içine alarak, Murat Dağları’nın doğuya bakan yamaçlarına kadar uzanan yerlerde geçti.

Milli park içinde on adet anıt ve şehitlik, bir adet tanıtım parkı ve iki adet müze bulunmaktadır. Parkın Kocatepe bölümünde; Kocatepe Anıtı, Başkomutan Mustafa Kemal Anıtı, Yüzbaşı Agah Efendi Şehitliği, Büyük Taarruz Şehitliği, Albay Reşat Çiğiltepe Şehitliği ve Zafer Müzesi bulunmaktadır. Dumlupınar bölümünde; Zafertepe Anıtı, Şehit Sancaktar Mehmetçik Anıtı, Dumlupınar Anıtı, Şekip Efendi Şehitliği, Üç Tepeler Şehitliği (Büyük Aslanlılar Şehitliği), Dumlupınar Şehitliği ile Dumlupınar Müzesi ve Atatürk Evi bulunmaktadır.

Park, tarihi mekânlar dışında arazinin bitki örtüsü ve jeolojik yapısı gibi doğal güzellikleri de barındırmaktadır. Birçok hayvan ve bitki türüne ev sahipliği yapan parkın büyük bir kısmının ana bitki örtüsü karaçamdır. Selkisaray Köyü’nde bulunan 400-500 yıllık sekiz adet titrek kavak ağacı, anıt ağacı olarak tescillendi. Kayadibi Köyü’nde anıt ağaç niteliğinde bir meşe ağacı, Büyük Kalecik Kasabası içinde en az 150 yıllık bir meşe ağacı bulunmaktadır. Yapılan incelemelerde, bazıları popüler bakımdan önemli olmakla birlikte Kocatepe kesiminde 10 adet, Dumlupınar kesiminde 10 adet olmak üzere toplam 20 jeosit tespit edildi.

Milli parkın bulunduğu bölge binlerce yıldır yerleşim alanı olarak kullanılmaktadır. Afyonkarahisar ili eski tunç çağından itibaren, Kütahya ili kalkolitik dönemden beri yerleşim amaçlı olarak kullanılmıştır. Bölgede; Hititler, Frigler, Lidya, Persler, Roma, Bizans, Germiyanoğlulları, Karamanoğlulları, Ataoğulları (Afyonkarahisar), Eşrefoğulları (Afyonkarahisar), Selçuklu Devleti (Kütahya) ve Osmanlı İmparatorluğu hüküm sürdü. Alanda; Bizans dönemine ait kaya içine oyulmuş on adet yerleşim yeri, mimari taş bloklar ve kalıntılar, kaya ve oda mezarları ve şapel bulunmaktadır. Yine Roma döneminden kalma yerleşim yeri, hamam kalıntısı ve mezarlık alanı bulunmaktadır. Milli park alanı içinde bulunan; Allıören Höyüğü ve Ağaçköy Höyüğü Birinci Derece, Ulualan Höyüğü ve Yörük Mezarları Birinci ve İkinci Derece, Sümbültepe Nekropolü Birinci Derece Arkeolojik Sit Alanı, Aslantaş I ve Aslantaş II Tümülüsleri Birinci ve İkinci Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak tescil edildi.

Ziyaretçiler için oluşturulan Ahmetpaşa ve Erkmen günübirlik kullanım alanlarında; çocuk oyun alanları, kamelya, piknik masası ve kontrollü ateş yakma üniteleri, kır kahvesi, tuvalet, çeşmeler, mescit, halı saha, otopark, araç ve yürüyüş yolları bulunmaktadır. Milli parkın ziyaretçi merkezleri ise İstiklal Tanıtım Merkezi, Zafer Müzesi, Dumlupınar Müzesi, Şuhut Büyük Taarruz Karargahı, Kocatepe Tanıtım Birimi ve Dumlupınar Atatürk Evi’dir.

Her yıl, 25-30 Ağustos tarihleri arasında geniş katılımlı Zafer Haftası Kutlamaları yapılmaktadır. Kutlamalar kapsamında; 25 Ağustos’u 26 Ağustos’a bağlayan gece parka gelen ziyaretçiler Şuhut’tan Kocatepe’ye Zafer Yürüyüşü yapmaktadır.

Başkomutan Tarihi Milli Parkı, İzmir–Ankara Devlet Karayolu ile İstanbul–Antalya Devlet Karayolunun kesiştiği noktada yer almaktadır. Park içinden E96, D650 ve D615 Karayolu geçmektedir. Milli park alanına ulaşım Ankara–Afyon–Denizli ulaşımını sağlayan Demiryolu ile de sağlanabilmektedir.

Yararlanılan Kaynaklar

Alaaddinoğlu, F. ve Aliağaoğlu, A. (2007). Savaş Alanları Turizmine Tipik Bir Örnek: Büyük Taarruz ve Başkomutan Tarihî Milli Parkı, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 18 (2): 215-225; Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü (2006). Başkomutan Tarihi Milli Parkı Uzun Devreli Gelişme Planı Analitik Etüt Raporu; http://baskomutan.tabiat.gov.tr/, (Erişim tarihi: 09.10.2019); Kazancı, N., Suludere, Y., Mülazımoğlu, N. S., Tuzcu, S., Mengi, H. ve Hakyemez, Y. (2008). Milli Parklarda Jeolojik Miras-3. Başkomutan Tarihi Milli Parkı (Afyon) ve Çevresi Jeositleri. Ankara: Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Jeolojik Mirası Koruma Derneği; Sakal, A. ve Akpınar, N. (2003). Başkomutan Tarihi Milli Parkı Kocatepe Bölümünün Peyzaj Planlama Kriterlerin Saptanması, Tarım Bilimleri Dergisi, 9 (3): 327-333.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

http://bolge5.ormansu.gov.tr/5bolge/AnaSayfa/BTMParki.aspx?sflang=tr, (Erişim tarihi: 27.12.2019).