-
2019
Eski ismi Ankara Vakıf Oteli olan Ankara Palas, Ankara’nın devlet eliyle kurulan ilk modern oteli ve Türkiye Cumhuriyeti’nin simge yapılarından biridir. Cumhuriyet’in ilk yıllarında Mebusan Kulübü olarak yapılması düşünülen otel, milletvekilleri için sosyal tesis ve resmi konuklar için konukevi olarak hizmet verdi. Tarihi yapı; Ankara’nın Altındağ ilçesine bağlı o dönemin şehir merkezi olan tarihi Ulus semtinde, ikinci meclis binasının karşısında, Ulus Meydanı’nı şehrin ana girişi olan Ankara Tren Garı’na bağlayan cadde üzerinde konumlandı. O yıllarda Ankara’ya en rahat tren ile ulaşım sağlanabilirdi. Tren garının önemi göz önünde bulundurulduğunda; Ankara Palas, şehre yeni gelenleri karşılayan bir konumdaydı. Cumhuriyetin ilk yıllarında yaşanan yönetsel ve siyasal dönüşüm beraberinde ekonomik, kültürel ve sosyal bir dizi dönüşümü de getirdi. Bu da Ankara’da başlayan yeni toplum hayatına uygun yeni mekanların açılması ihtiyacını doğurdu. Bu ihtiyaçlardan doğan Ankara Palas’ın inşası, kuruluşu ve varlığı, bu dönüşümün izlerini taşımaktadır. Ankara Palas, Türk Modernleşme projesinde modern yaşamı ve yeni ulus kimliğini temsil eden tarihi bir yapıdır. İlk tasarımı mimar Vedat Tek’e ait olan otelin temeli 1924 yılında atıldı. Ancak Vedat Tek mimarlık ücretini alamadığından işi yarım bıraktı ve yapının planlarını da devretmedi. Tarihi yapı, Mimar Kemalettin Bey’in tasarımına göre devam etti. Otel inşaatı sürerken Mimar Kemalettin Bey şantiyede vefat etti. Yaşanan bu talihsizlikle inşası 1927’de tamamlanan otelin giriş merdivenlerinin unutulduğu fark edildi. Vakıflar İdaresi’ne devredilen bina, 17. 04. 1927 tarihinde 120 yatak kapasitesi ile hizmete açıldı. Geçmişe ve ulusal değerlere özellikle dış cephedeki öğeler ile vurgu yapan Birinci Ulusal Mimarlık Akımı’nın örneklerinden Ankara Palas’ın mimarisi, o dönemin siyasi dilini yansıtmaktadır. Tarihi yapı genel görünüşü itibarıyla dikdörtgen şeklindedir. Bodrum dahil üç katlıdır. Ortada üstten ışık alan geniş bir balo salonu ve çevresinde koridorlara açılan otel odaları bulunmaktadır. Odalar giriş katında kuzey ve doğu yönüne, simetrik olan üst katta tüm çevresine ve ortaya yerleştirilmiştir. Balo salonunun bitişiğinde önünde teras bulunan çay ve oyun salonu, arkada ise yemek salonu bulunmaktadır. Altmış konuk odasının 16’sı zemin kattadır. Birinci katta özel bir suit daire yer almaktadır. Binanın cephesinde çini süslemeler vardır. Tüm Osmanlı yapı ve bezeme ögelerinin ön cephede toplanması gibi, kabartma Osmanlı bezeme motifleri, çini panolar, alçıdan tavan süslemeleri ve mukarnaslı sütun başlıklarının oluşturduğu iç süsleme de giriş katında yoğunlaşmaktadır. Üst kat ise daha yalındır.
Ankara Palas konumu itibariyle 1930’lu yıllarda politikanın merkez noktası oldu. Uzun yıllar üst düzey yabancı heyetleri, siyasetçileri, gazetecileri ve sanatçıları ağırladı; uluslararası toplantılara ev sahipliği yaptı. Türkiye siyasi tarihinin birçok önemli olayına tanıklık eden tarihi yapı, İran Şehinşahı Rıza, Afgan Kralı Emanullah Han, Irak Kralı Emir Faysal, Yunanistan Kralı Elefterios Venizelos ve Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Dwight Eisenhower gibi isimleri ağırladı. Mustafa Kemal Atatürk’e göre Ankara Palas, Doğu’dan Batı’ya açılan penceredir. Atatürk, yaptığı meclis konuşmalarından sonra Ankara Palas’a gelerek yorgunluğunu gidererek arkadaşları ile burada konuşmalar yapmaktaydı. Atatürk devrimleri ile Türk toplum hayatına getirilen yeniliklerin ilk kez Ankara Palas’ta başlatıldığı bilinmektedir. Otel, özellikle kadınların erkeklerle eşit koşullarda sosyal hayata girmesine öncülük eden sosyal etkinliklere ev sahipliği yapmaktaydı. Ankara Palas’ta düzenlenen bu etkinliklerin başında Cumhuriyet Balosu gelmektedir. Tarihi otel, Palas Otelcilik tarafından Vakıflar Genel Müdürlüğü’nden kiralanarak uzun yıllar otel olarak işletildi. Otel 1967 yılında kapanınca birbirinden değerli tarihi eşyası icra yoluyla Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne geçti. 1972 yılında Türkiye Otel Lokanta Eğlence Yerleri Sendikası (OLEYİS) oteli devraldı; onarımdan geçirerek 29. 10. 1973 tarihinde hizmete açtı. OLEYİS ve Vakıflar Genel Müdürlüğü arasında çıkan antlaşmazlıklar sonucu otel 1975 yılında bir kez daha kapatıldı. Daha sonra 1976-1982 yılları arasında Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından ofis ve sergi alanı olarak kullanıldı. 1982 yılında Dışişleri Bakanlığı’nın yenilediği tarihi yapı, 29. 10. 1983 tarihinde Ankara Palas Devlet Konukevi olarak hizmete açıldı. 2018 yılında Cumhurbaşkanlığı’na bağlı Milli Saraylar İdaresi Başkanlığı’na devredilen otelin, yenileme çalışmaları devam etmektedir.
Referanslar
Armutçu, E. (2001). Ankara Palas Efsanesi, http://www.hurriyet.com.tr/gundem/ankara-palas-efsanesi-39250690, (Erişim tarihi: 10.12.2019); http://www.mimarlarodasiankara.org/index.php?Did=1484, (Erişim tarihi: 10.12.2019); https://www.grandankara.com/tr, (Erişim tarihi: 10.12.2019); https://www.millisaraylar.gov.tr/muzeler/ankara-palace, (Erişim tarihi: 10.12.2019); Sumbas, A. (2013). Türk Modernleşmesi’ni Ankara Palas Üzerinden Okumak: “Doğu’dan Batı’ya Açılan Bir Pencere”, H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31 (1): 171-198.