Analı Kızlı yemeğinin bazı kaynaklara göre adını hazırlanma şeklinden aldığı belirtilmektedir. Daha büyük irice olan köfteleri anneler, küçük olan köfteleri ise kızlarının yaptığı ve bu nedenle yemeğe analı kızlı yemeği adının verildiği söylenmektedir. Böylece kız çocuklarına bu yemeğin yapımının hem küçüklükten öğretildiği hem de yemek konusundaki el becerilerini geliştirdiği ifade edilmektedir. Analı kızlı yemeği tek başına oldukça besleyici, doyurucu ve uğraştırıcı bir yemektir. Analı kızlı yemeği yapılırken yoğrulmuş hamuru çabuk kuruduğu için genellikle birden fazla kişi ile yapımı gerçekleşmektedir. Aynı zamanda yoğrulmuş hamura şekil vermek de el çabukluğu ve marifeti istemektedir.

Bu yöresel yemek için Anadolu’da hemen her yemekte kullanılan bulgur, irmik, yumurta ve yağsız kıyma kullanılmaktadır. Yemeğin iç harcı kuru soğan, orta yağlı kıyma, zeytinyağı, tereyağı, karabiber, pul biber, maydanoz ve tuz ile hazırlanmaktadır.  Adana, Mersin gibi yörelerde analı kızlı yemeği çorba olarak da yapılıp tüketilmektedir. Özellikle Adana analı kızlı yapımında yemeğin suyuna nohut ve kırmızı kök biber eklenmesi analı kızlı çorbasını bölgeye özgü bir yemek haline getirmektedir.

Analı kızlı yemeğinin yapılıp tüketildiği yerlerden biri de Malatya’dır. Ancak Malatya da analı kızlı, çorba olarak değil yemek olarak yapılmakta ve tüketilmektedir. Aynı zamanda bu yemek Malatya Analı-kızlı köfte/Malatya Tiritli köfte olarak da bilinmektedir. Anne köfteler ceviz büyüklüğünde, kız köfteler misket büyüklüğünde yapılmakta ve tiritli su ile pişirilmektedir. Pütürge ve Doğanyol ilçeleri dış hamurunda ve iç harcında reyhan kullanmaktayken Hekimhan ilçesinde ise iç harcına ceviz de eklenebilmektedir. Tirit suyunda nohut, biber ve domates salçası, kuru reyhan, pul biber bulunması, Malatya analı kızlı köfte/Malatya tiritli köftesinin ayırt edici özelliklerindendir.

Analı kızlı yemeği Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından 2020 yılında Adana Analı Kızlı, 2021 yılında Malatya Analı Kızlı Köfte / Malatya Tiritli Köfte adıyla tescillenmiştir. Ancak Anadolu’ya bakıldığında bu yemeğin Gaziantep, Diyarbakır, Hatay, Kahramanmaraş gibi birçok şehirde yapıldığı görülmektedir. Osmanlıdan günümüze herkesin severek tükettiği bu yemek için ana-kız metaforu ülkemizde kabul görmekte ve bu şekilde anılmaktadır. Aynı zamanda yemeğin görüntüsü de ana-kız metaforuna uyum göstermekte, sevgiyi, emeği ve birlikteliği bir resim gibi dışa vurmaktadır.