Mersin kent merkezinin 50 kilometre batısındaki Akkale antik liman yerleşimi bugün Erdemli ilçesi Tırtar Mahallesi’nde yer alır. Antik yerleşimin sahip olduğu konum art alanında yer alan kırsal yerleşimler ve deniz ticareti açısından bakıldığında stratejik öneme sahiptir. Akkale, bölgenin art alanlarındaki kırsal yerleşimler ile bağlantılı antik yol rotaları üzerindedir. Ayrıca deniz ticareti yapan gemiler için bir uğrak noktası ve genel olarak bir lojistik merkez olduğu yerleşimdeki kalıntılardan anlaşılmaktadır. Antik yerleşimde kazılar Mersin Müzesi Başkanlığı’nda ve Mersin Üniversitesi Kilikia Arkeolojisini Araştırma Merkezi işbirliği ile 2017 yılından itibaren gerçekleştirilmektedir.

Akkale bölgedeki Geç Antik dönem yerleşimlerinden biridir ve deniz kıyısındaki konumu, buranın küçük bir liman yerleşimi olduğunu, sahip olduğu yapılarıyla deniz ticareti için bir servis noktası olarak hizmet verdiğini göstermektedir. Yerleşimdeki deniz fenerinin varlığı, Akkale’nin kurulduğu konumun stratejik önemine vurgu yapmaktadır. Ayrıca, yerleşimdeki iyi korunmuş hamam, konaklama mekanı/han ve büyük sarnıç gibi yapılar Akkale’nin deniz ticareti yapan gemilerin ihtiyacını karşılayan bir konaklama noktası olduğuna işaret etmektedir. Yerleşim aynı zamanda art bölgedeki zengin kırsal yerleşimler için ürünlerin ihraç merkezi olarak da kullanılmış olmalıdır. Akkale’nin sahip olduğu konum ve sahip olduğu liman, buranın kırsal ile kent arasındaki bağlantıyı sağlayan önemli bir noktada olduğunun göstergeleridir.

Yerleşimin merkezinde 38,25x33,17 metre ölçülerinde konaklama mekanı/han olarak tanımlanan büyük bir yapı bulunmaktadır. Bu yapının kuzey duvarı üzerinde spiral rampalı alan deniz feneridir. Fener, topografya sebebiyle yüksek bir kodda yer almaktadır ve yerleşimin sahip olduğu limana ve deniz trafiğine oldukça hakim konumdadır. Hamam yapısı ise 23,61x7,45 metre ölçülerindedir ve iyi korunmuş durumdadır. Yapı sıralı şekilde mekanlardan oluşuyor. Yerleşimin merkezinde yer alan kubbeli anıt mezar, 9,93x10,63 metre ölçüleri ile dikkat çekicidir. Yerleşimdeki kazılar da kubbeli anıt mezarda başlatıldı. Önceki önerilerin aksine yapının üç katlı olduğunun tespit edilmesi, daha önce karşılaşılmayan bir mezar tipolojisinin literatüre kazandırılması adına önemlidir. Çalışmalar kapsamında Anıt Mezar temizlenerek açığa çıkarılmıştır. Bu kapsamda, anıt mezarın içindeki dolgu toprak temizlenmiş ve yapının dört köşesinde bulunan köşe odaları kazılarak açığa çıkartılmıştır. Anıt mezarın içinde yer yer iyi korunmuş opus sectile zemin döşemesi ve altı khomosorium mezar tespit edilmiştir. Çalışmalar sırasında, kubbeli anıt mezarın dış batı cephesinin duvar köşesinde ve tabula ansata içinde iki yazıt ortaya çıkarılmıştır. Yazıtlardaki ifadeler bunların bir mezar ve inşa yazıtı olduklarını göstermektedir ve yapının MS IV. ve V. yüzyıllara tarihlenmesini sağlamaktadır.

Yerleşimde iki sarnıç vardır. Söz konusu iki sarnıç yerleşime içme suyu sağlıyor olmasının yanı sıra hamamın ve gemilerin ihtiyaç duyduğu suyu karşılıyor olmalıdır. Sarnıç 1, kubbeli anıt mezarın hemen önündedir ve 23,55x8,96 metre ölçüleri ile dikdörtgen bir plana sahiptir. Sarnıç birbirine kanallar ile bağlanmış iki tonoz örtülü bölümden oluşmaktadır. Sarnıç 2 ise 33,35x20,08 metre ölçüleri ile yerleşimdeki Büyük Sarnıç’tır ve dikdörtgen bir plana sahiptir. Yerleşim içerisinde yapıların bağlantılarını sağlayan bir sokak sisteminin varlığı da tespit edilmiştir. Yapılan kazılarla, Hamam Caddesi olarak adlandırılan, Büyük Sarnıç ve Hamam arasındaki bir duvarla sınırları belirlenmiş olan caddenin korunmuş döşemeleri ve merdivenleri ortaya çıkarılmıştır. Akkale yerleşiminin sahip olduğu en önemli yapılardan biri yerleşime yaklaşık 600–700 metre mesafedeki liman ve gemi çekek yerlerdir. S. Eyice’nin aktardıklarından buranın küçük bir liman olduğu ve ancak iki geminin sığabileceği ölçülere sahip olduğu öğrenilmektedir. Yerleşimin kuzey bölümünde bir zeytinyağı atölyesi de tespit edilmiştir.