Açıklamalı Mutfak Terimleri Sözlüğü

Oğlak Yayınları’nın yemek ve mutfak kültürü başlıklı yayın serisi kapsamında 2013 yılında yayımlandı. Kitap, aynı zamanda yazarın aynı yayınevinden çıkmış olan üç kitabından ikincisidir. Kitap ilk basım yılında, Dünya Kitap Dergisi tarafından verilen Dünya Kitap Ödülleri kapsamında, “Yılın Gastronomi Kitabı” ödülünün de sahibi oldu. Sözlük formunda olan eser, 384 sayfa olup ciltli olarak tasarlandı. Editörlüğünü Senay Haznedaroğlu’nun yapmış olduğu eser, Prof. Dr. İsmail Parlatır, Prof. Dr. Ayşe Baysal ve Prof. Dr. Nilgün Çelebi’nin danışmanlığında hazırlandı. Sözlüğün oluşturulmasına yönelik çalışmalar 1979 yılında başlamış olup bu süreçte arkeoloji, beslenme, antropoloji, dil, din, edebiyat, müzik, tarih, tıp ve tasavvuf gibi birçok farklı disiplinden yararlanılmış. Hazırlık aşamasında Kur’an-ı Kerim, Divan-ı Lügat-it Türk, Orhun Abideleri, Kutadgu Bilig, Dede Korkut Hikayeleri gibi önemli eserler taranmıştır. Mevlana, Şems-i Tebrizi ve Ahmet Eflaki gibi önemli kişilerin eserlerinde geçen, mutfak ve yemek kültürüyle ilgili terimlere de sözlükte yer alıyor. Kitabın ilk sayfalarında Nevin Halıcı’nın kısa biyografisi ve önsöz yer almaktadır. Sözlüğün hazırlanmasında kullanılan yönteme ilişkin olarak kitabın başında açıklamalar içeren bir bölüm yer alıyor. Bu bölümde kelime dizinleri, künye, kaynakça ve kısaltmalara yönelik bilgilendirmeler içeren örnekler mevcuttur. Sözcük dizini 29 harften oluşan Türk Alfabesi esas alınarak yapılmıştır. Her bir kelime sırasıyla; sözcüğün kendisi, (varsa) Latincesi, açıklayıcı bilgi, (varsa) kelimenin geçtiği atasözü veya şiir gibi alıntılar ve (varsa) tarif örnekleri yer alacak şekilde düzenlenmiş bulunmaktadır. Türkçe olarak hazırlanmış olan sözlükte yabancı kökenli kelimeler de bulunmaktadır. Türkçeye yerleşen bazı yabancı terimlere ise Türkçede telaffuz edildiği şekilde yer veriliyor. Sayfa düzenine bakıldığında ise her bir sayfanın iki sütuna ayrılarak kullanıldığı görülmektedir. Sözlükte yer alan kelimeleri genel itibariyle yöresel mutfak terimleri, yemek uygulamaları, beslenmeyle ilgili terimler, yaygın olarak kullanılan uluslararası mutfak terimleri ve pastacılıkla ilgili kavramlar gibi gruplandırmak mümkündür. Bunun dışında çeşitli ot, bitki, ağaç ve mantar türleri; besin olarak tüketilen canlı türleri; çeşitli tariflere ilişkin hammaddeler de sözlükte tanımına yer verilen kelimelerdendir. Ayrıca mutfakla ilgili olabilecek bazı önemli kurum, kuruluş ve kişilere dizinde yer verilir. Anlam bakımından aynı olan farklı sözcükler için metin içinde ilgili yerlere yönlendirme yapılarak tekrara düşmekten kaçınılmış. Eserde Yararlanılan kaynaklar, Kaynak Kişiler ve Kaynakça olmak üzere iki başlık altında yer alıyor. Kaynak kişilerin dizini, kişilerin bulunduğu illerin baş harflerine göre düzenlenmiş bulunulmaktadır. Kaynakça ise kendi içinde kitaplar ve makaleler olmak üzere iki alt başlığa ayrılmaktadır. Metin içindeki göndermeler genellikle şiir, atasözü vb. sözlü kaynak örneklerine yönelik olup tırnak içinde verilen ifadeler için kullanılmıştır. Sözlüğün oluşturulmasında başvurulan kaynaklar, tür bakımından oldukça çeşitlidir. Sözlük, makale, ansiklopedi, seyahatname, kongre kitapları, tarif kitapları, dergi, bibliyografya, edebi eserler gibi birçok farklı türde yerli ve yabancı kaynaktan yararlanılmış.

Yararlanılan Kaynaklar

Halıcı, N. (2013). Açıklamalı Yemek ve Mutfak Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Oğlak Yayıncılık.; https://www.oglak.com/yazar/56/Nevin-Halici, (Erişim tarihi: 18.07.2020).; https://www.oglak.com/kitap/484/Oglak-Edebiyat/Aciklamali-Yemek-ve-Mutfak-Terimleri-Sozlugu/, (Erişim tarihi: 18.07.2020).

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Halıcı, N. (2013). Açıklamalı Yemek ve Mutfak Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Oğlak Yayıncılık.