"Yemekte Tarih Var-Yemek Kültürü ve Tarihçiliği" Başlıklı Kitap

Gastronomi Yayınlar Kitap

Ayşegül Avcı, Seda Erkoç ve Elvin Otman’ın editörlüğünde hazırlanan, 26-28 Nisan 2010 tarihleri arasında İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi’nde, Tarih Bölümü ve Tarih Topluluğu ortaklığında düzenlenen Yemekte Tarih Var!: Ekonomi, Politika ve Kültür isimli sempozyumda sunulan bildirilerden bir seçkiyi içeren kitaptır. İlk baskısı Nisan 2013’te, ikinci baskısı Ocak 2014’te Tarih Vakfı Yurt Yayınları’nda yayımlandı. 15x21 santimetre boyutlarında, siyah beyaz resimli olarak yayımlanan kitabın her iki baskısı da x+249 sayfadır. İç kapak sayfaları ve “Derleyenlerin Notu” bölümlerinin sayfaları Roma rakamlarıyla numaralandırılmıştır. İçindekiler bölümünde sayfalar numarasızdır. Toplam 10 sayfadan oluşan bu bölümden sonra Arap rakamlarıyla numaralandırılmış sayfalar başlamaktadır. Gül İrepoğlu, Katılımcı Gözünden: Tarih Üzeri Yemek”başlıklı bölümde yemek kültürünün ve sempozyumun genel bir değerlendirmesini yapmaktadır. Halil İnalcık, Başlarken: Sempozyum Açılış Konuşması başlığı altında yemek kültürünün oluşmasında coğrafyanın önemini gösteren örneklere değindikten sonra Osmanlı sarayından ve kültüründen gastronomi ile ilgili örnekler vermektedir. Kitapta yayımlanan 15 makale, dört bölüm altında sınıflandırılmıştır. Yemekte Tarih Var!: Algılar, Yaklaşımlar başlığını taşıyan ilk bölümün altında iki makaleye yer verilmiştir. Kudret Emiroğlu, Besin Zincirinin Halkaları: Tıynet Tarihi başlıklı makalesinde, gastronomiye çevresel, biyolojik, antropolojik, demografik, ekonomik ve tarihsel bağlamlarda kısa değinmelerle yaklaşmaktadır. Özge Samancı, Avrupa’da ve Türkiye’de Yemek Tarihçiliğine Kısa Bir Bakış başlıklı makalesinde, Fransa ve Türkiye’de gastronomi tarihçiliği ile Türkiye’de bu alanda yapılan folklor ve Türkoloji çalışmalarına değinmektedir. Üretimden Tüketime Osmanlı’da Yemek ve Kültür başlığını taşıyan ikinci bölümde dört makale yer almaktadır. Hakan Yıldız, Onsekizinci Yüzyıl Başlarına Kadar Seferlerde Osmanlı Ordusunun Beslenmesi başlıklı makalesinde, seferlerde Osmanlı ordusunun iaşesini ve beslenmesini zengin dipnotlarla ele almaktadır. Marianna Yerasimos, Evliyâ Çelebi Seyahatâmesi’nde Yemek Kültürü: Sistematik Dizin ve İlk Yorumlar başlıklı makalesinde, 10 ciltlik seyahatnâmeyi gastronomi odaklı değerlendirmektedir. Suraiya Faroqhi, Lezzetli Yiyecekler ve Onları Elde Etme Yolu: Osmanlı Toplumunda Özel-Ama Saraya Ait Olmayan- Yiyecek ve İçecekler başlıklı makalesinde, İstanbul’da yiyecek-içecek sektörü, önemli müşterilere sunulan yiyecek ve içecekler, Osmanlı’da meyve, ekmek ve et tüketimi, Mısır’a özgü yiyecekler gibi konuları ele almaktadır. Filiz Yenişehirlioğlu, Fincanınızda Ne Var?: Osmanlı Döneminde Günlük Yaşam, Sosyal Değişimler ve Fincan Tipleri başlıklı, Osmanlı’da XVI., XVII., XVIII. ve XIX. yüzyıllarda fincan kullanımı üzerine odaklandığı makalesinde, o dönemlerden kalan fincanlar, çeşitli görseller ve başta Evliyâ Çelebi olmak üzere dönemin yazar ve şairlerinin eserlerinden yararlanarak fincan kullanımını incelemektedir. Ne Yersen Osun!: Yemek ve Kimlik başlıklı üçüncü bölüm beş makaleden oluşmaktadır. Huriye Reis, Ortaçağ İngiliz Edebiyatında Yemek ve Kimlik başlıklı makalesinde, Ortaçağ İngiliz edebiyatında yer alan gastronomik unsurları toplumsal statü yönünden değerlendirmektedir. Paul Latimer, Ortaçağ Soyluları ve Yemek: Lezzetli Bir Konu başlıklı makalesinde, Ortaçağ Avrupası’nda soyluların beslenme alışkanlıklarından söz etmektedir. Burçin Erol, Ortaçağ İngilteresi’nde Manastırlarda Yemek Kültürü başlıklı makalesinde, İngiliz manastırlarında Ortaçağ’da egemen olan mutfak kültürünü ele almaktadır. Marie Hélène Sauner-Leroy, Yemeğin Değişken Anlamları ve Göç başlıklı makalesinde, beslenmeye kimlik merkezli yaklaşarak etnisite ve göçle ilişkisini değerlendirmekte ve Türkiye’de yaşayan Fransızlar’ın beslenme alışkanlıklarını incelemektedir. Mustafa Soykut, Hint Mutfağında Baharatlar ve Mizaçlar başlıklı makalesinde, Hindistan’daki baharat kullanımına ve halk hekimliğindeki yerine değinmektedir. Yemek, Politika ve Yeni Yaklaşımlar adını taşıyan dördüncü ve son bölümde beş makale bulunmaktadır. Edward P. Kohn, Beleş Öğle Yemeği Diye Bir Şey Yoktur: Thedore Roosevelt’in New York’ta Salon Karşıtı Kampanyası (1895-96) başlıklı makalesinde, Roosevelt’in ABD Başkanı olmadan önce üstlendiği bir görev sırasında New York’ta hizmet veren bazı içkili mekânları kapatma girişimini ve bunun siyasi sonuçlarını aktarmaktadır. Priscilla Mary Işın, Kavata’nın Peşinde başlıklı makalesinde, Osmanlı saray mutfağında XVII. yüzyıl sonunda kullanılmaya başlayan bir sebze olan kavatadan söz etmekte, bu sebzenin kullanıldığı yemek tariflerini vermekte ve günümüzde unutulmuş olan kavataya ulaşma sürecini anlatmaktadır. M. Öcal Oğuz ve Selcan Gürçayır tarafından kaleme alınan, İmgesel Yemekler ve Uygulamalı Halkbilimi başlıklı makalede, halk kültürü ve edebiyatındaki gastronomik unsurlardan söz edilmektedir. Kitaptaki son makale, ABD’de 1960’lı ve 70’li yıllarda gelişen toplumsal ve siyasal anlayışın ürünü olan bir gıda kooperatifi hakkında bilgi veren, Lawrence B. Goodheart imzalı, Amerika’daki Yeni Gıda Kooperatifi Üzerine Bir Değerlendirme”başlıklı makaledir. Kitap; Osmanlı, Avrupa, Asya ve Amerika’daki gastronomi kültürünü ağırlıklı olarak tarihsel ve sosyolojik yönleriyle ele alarak bu alandaki literatüre katkı sunmaktadır.

Referanslar

Avcı, A., Erkoç, S. ve Otman, E. (Haz.) (2014). Yemekte Tarih Var-Yemek Kültürü ve Tarihçiliği (İkinci baskı). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Avcı, A., Erkoç, S. ve Otman, E. (Haz.) (2014). Yemekte Tarih Var-Yemek Kültürü ve Tarihçiliği (İkinci baskı). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.