Yabancı Bayraklı Yat

Kavram Ulaştırma İşletmeciliği Denizyolu Yolcu Taşımacılığı Yat İşletmesi

Deniz araçları ve gemiler karasularında bulundukları ülkelerin bayraklarını pruva direğine, bağlama limanın olduğu ülkenin bayrağını geminin veya yatın kıç direğine asmak zorundadırlar. Yatın kıç tarafında ismi yazarken altında bağlama limanı yazılıdır. Bu bağlama limanı yat sicil kaydının yer aldığı liman otoritesinin bulunduğu şehirdir. O şehrin bulunduğu ülke yatın donatıldığı bayraktır. Yabancı bayraklı yatın sahibi o ülkenin vatandaşı olabileceği gibi gümrük işlemlerini yaparak, yatıyla o ülkenin karasularına girmiş bir yatçı turist de olabilir.

Vergi avantajı ve bürokratik kolaylıklar yabancı bayrak kullanılmasının en önemli nedenleridir. 1970’li yıllarda ticari gemilerde operasyon kolaylığı ve maliyet avantajı nedeniyle Panama, Belize, Malta gibi okyanus aşırı ülke bayrakları kullanılmaktadır. Bu bayraklara kolay bayrak/ elverişli bayrak (Flags of Convenience - FOC) denilmektedir. Yatçılıkta özellikle ABD’nin Delaware bağlama limanına ait ABD bayrağı yat sahiplerince ekonomik bulunarak yaygın şekilde kullanılmaktadır. 2016 yılının kayıtlarına göre Türk sahipli yabancı bayraklı tekne sayısı 5.600 adettir.

2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu’nun deniz turizmi ile ilgili maddelerinde yapılması istenen değişiklik taslağı 13 .01. 2007 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi. Turizm Teşvik Kanunu ile yabancı bayraklı yatların kara sularımızda kalma süreleri beş yıla çıkarıldı. Yabancı bayraklı deniz turizmi araçlarının kalış süreleri ise Deniz Turizmi Yönetmeliği’nin 46. maddesinde düzenlenmektedir. Turizmi Teşvik Kanunu’nda yapılan son değişiklik ile belge almadan faaliyette bulunan deniz turizmi araçlarına ve işletmelerine yeni yaptırımlar uygulanacağı belirtilmiştir. Bu kapsamda, Türk bayraklı yatların rekabet gücünün arttırılması ve yabancı bayraklı yatların ticari faaliyetlerinden dolayı devletin vergi kaybının önlenmesi için ülke karasularında yabancı bayraklı yatların ticari faaliyetlerine izin verilmeyeceği ifade edilmiştir. Diğer taraftan, Türkiye karasuları ve yat limanlarında ortalama 4.000 yabancı bayraklı yat kalmaktadır. Türkiye’de kışlayan yabancı bayraklı bir yatın, bu süre zarfında ortalama harcaması toplam 40 bin ABD Doları civarındadır. Türkiye’ye özel yatı ile gelen yatçının kalış süresi ortalama 31 gün olup, günlük harcama ortalaması ise 104 ABD Dolarıdır. Yani bir yatın getirdiği döviz 30 turistin harcamalarının toplamına eşittir. Türkiye yat limanlarında bırakılan yabancı bayraklı 12 metre boyundaki bir yat; yıllık marina ücreti olarak ortalama 3.000 ABD Doları, karaya çekilmek için 600 ABD Doları ve bakım-onarım talep ettiğinde ise hizmetlerine göre 3.000 ABD Doları ila 5.000 ABD Doları arası ödeme yapmaktadır. Bu ücretler marinanın konumuna ve özelliklerine göre farklılık göstermektedir.

2014 yılında 40.350 adede ulaşan Seyir İzin Belgesi satışı, 2017 yılında 29.341 adet satışa indi. Bu düşüşün sebebi, sözleşmesi biten yabancı bayraklı, yabancı uyruklu yatçıların Türk yat limanlarından ayrılması ve Türk sahipli yabancı bayraklı yatların Türk Bayrağına geçiş sürecini beklemesi nedeniyle belge yenilememesidir. Yine 2014 yılında; Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından Deniz Turizmi Yönetmeliği madde 35-37 gereği Bakanlıktan İşletme Belgeli çalıştırılan yabancı bayraklı ticari bare-boat tekne sayısı 871 adet iken; 2017 yılında 314 adete düşmüştür. Kültür ve Turizm Bakanlığı verilerine göre 2018 yılının yabancı bayraklı turizm işletme belgeli yat sayısı ise 249 adettir.

Referanslar

Altunay, S. (2009). Türkiye Cumhuriyeti’nin 100 Yılında Deniz Yolu Alt Yapısı, 10. Ulaştırma Şurası “Hedef 2023”. İstanbul; Bezirgân, A. E. (2009). Marina Yatırımlarına Sektörel Yaklaşım Egede ve Ülkemizdeki Son Durum, Uluslararası İzmir Ulaşım Sempozyumu. İzmir; Deniz Ticaret Odası (2012). 2011 Deniz Sektörü Raporu; Deniz Ticaret Odası (2018). 2017. Deniz Sektörü Raporu; Deniz Turizmi Yönetmeliği (2009). http://teftis.kulturturizm.gov.tr/TR-14610/deniz-turizmi-yonetmeligi.html, (Erişim tarihi, 14. 05. 2019); Hürriyet Gazetesi (2016). Yat sahiplerine vergisiz harçsız Türk Bayrağı, 26 Aralık 2016; Hürriyet Gazetesi (2019). Turizm teşviki yasalaştı... Bakanlığa özel yetkiler, 24. 05. 2019.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Muslu, A. (2017). Türkiye’de Deniz Turizminde Ürün Farklılaştırması ve Kalite Yönetimi (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri ve İşletmeciliği Enstitüsü.