Vahşi Yaşam Gözlemleme Turizmi
Kavram Turizm Çeşitleri Üretim Yönetimi ve Pazarlama
-
2019
Yaban hayatı ve hayvanları izlemek temel olarak gözlemsel bir faaliyettir ancak bazı durumlarda onlara dokunmak veya beslemek gibi izlenen hayvanlarla etkileşimi içerebilmektedir. Bu turizm türü son yıllarda çarpıcı bir şekilde gelişme göstermiştir. Turizm endüstrisi, vahşi yaşam gözlemleme turizmi yerine, vahşi yaşam turizmi terimini kullanma eğilimindedir. Birçok durumda her iki terim aynı faaliyetleri kapsamaktadır ancak vahşi yaşam turizmi, avcılık veya balıkçılık turizmine atıfta bulunmak için de kullanılmaktadır. Vahşi yaşamı gözlemleme, bazen temel motivasyonu vahşi yaşamı gözlemlemek olan kişilerin bu amaçla özel bir paket satın almasıyla gerçekleştirilebileceği gibi (kuş gözlemciliği tatili vb.) yaban hayatın içerisinde maceraya odaklanan etkinliklerin bir parçası olarak da gerçekleştirilebilmektedir.
Vahşi yaşamı gözlemleme turizmi, pek çok turizm türüyle ilişkilendirilebilir. Özellikle ekoturizmle örtüşmektedir ancak uygun şekilde yürütülen kitle turizmi faaliyetlerini de içerebilir. Vahşi yaşam; Doğu Afrika, Seyşeller veya Galapagos adaları gibi bazı yerlerde turizm gelişiminin temelini oluşturmaktadır. Diğer yerlerde ise yeni bir aktivite olarak turizmi çeşitlendirmeye ve daha ücra bölgelerde toplumsal gelişimi desteklemeye yardımcı olmaktadır. Bu alanda geliştirilen farklı türdeki vahşi yaşamı gözlemleme etkinliklerin, işletimlerin ve turistlerin sayısına bakıldığında vahşi yaşamı gözlemleme turizminin son yıllarda büyük bir büyüme gösterdiği görülmektedir. Turistlerin genel olarak turizm yoluyla yeni deneyimler edinme isteği, vahşi yaşam konusunda sahip olduğu uzun vadeli ilgi, sanayileşmiş ülkelerdeki insanların refah seviyesi ve uzun ömürlülüğüne bağlı olarak emeklilik sonrası vahşi yaşam ilgileri doğrultusunda eğlenmek amacıyla bu tarz turizme katılmaları büyümenin başlıca sebeplerindendir.
İnsanların vahşi hayata dair ilgileri, bilimsel çalışmalardan eğlence değerlerine kadar çeşitlilik gösterebilir ve zamanla değişebilir. Vahşi yaşam gözlemciliği turizmiyle ilgili anahtar faktörler, vahşi ortamlarında hayvanlarla bir deneyim yaşamak, hayvanların doğal davranışlarını gözlemlemek (bu davranışlar turizm aktivitelerinden etkilenmesine rağmen) ve hayvanların güzelliklerini görmekten keyif almaktır.
Vahşi yaşam gözlemleme turizmine yönelik bazı aktiviteler ve önemli destinasyonlar şunlardır;
- Bağımsız olarak ya da otobüs turları ile Albatros kolonisinin üremesini gözlemlemek (Taiaroa Head, Yeni Zelanda)
- Çeşitli türlerde Büyük Afrika Memelilerini görmek için safari turlarına katılmak (Masai Mara, Kenya; Serengeti Ulusal Parkı, Tanzanya);
- Gorilleri gözlemlemek için dağ yürüyüşü ve kamp yapmak (Bwindi Ulusal Parkı, Uganda; Virunga Ulusal Parkı, Kongo Demokratik Cumhuriyeti; Volcanoes Ulusal Parkı, Ruanda);
- Sualtında köpekbalıklarının gözlemlemek ve beslemek (Dyer Adası, South Afrika)
- Büyük vatozlarla yakın temas kurmak ve beslemek (Cayman Adaları; Maldivler; Avusturalya)
- Kuş gözlemciliği için tahsis edilmiş alanlara bireysel olarak veya organize şekilde ziyaret etmek (Bempton Cliffs, Birleşik Krallık; Keoladeo, Hindistan; Pantanal, Brezilya)
- Timsah gözlemleme (Black River, Jamaika), Kaplumbağa gözlemleme (Akumal, Meksika); Yarasa gözlemleme (Texas, Birleşik Devletler); Yunusları gözlemleme (Kızıl Deniz, Mısır); Balina gözlemleme (Kaikoura, Yeni Zellanda); Kuş gözlemleme (Pantanal, Brezilya) önemli aktivite ve destinasyonlardandır.
Türkiye coğrafi özellikleri ve farklı iklim kuşaklarının bir arada yaşanması sayesinde zengin bir faunaya sahiptir. Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından vahşi yaşam gözlemlemeye uygun olarak tescillenen 81 milli park ve tabiat parkı bulunmaktadır. Özellikle kuş gözlemciliği açısından büyük potansiyele sahiptir. Türkiye zengin sulak alanlara sahip olmasından dolayı kuşların göç yolları üzerinde bulunmaktadır ve 184 adet önemli kuş alanında 450’den fazla kuş türü bulunmaktadır. Türkiye çeşitli sürüngenler, kemirgenler yırtıcılar ve diğer türler açısından da zengindir. Türkiye’de vahşi yaşam gözlemlemeye uygun alanlar ve vahşi hayvan türlerinden bazıları şunlardır:
- Caretta caretta (İztuzu Plajı, Dalyan)
- Akdeniz foku (İğneada ve Kastros arasında kayalık alanlar, Kırklareli)
- Yaban keçisi, Şah kartal, vaşak, kurt (Beydağları Sahil Milli Parkı, Antalya)
- Kızıl geyik, karaca, yaban tavşanı, kurt, tilki, kirpi, köstebek, gelincik, sansar, porsuk, yaban domuzu (Çatak Tabiat Parkı, Çorum)
- Apollo kelebeği, sakallı akbaba, tilki, çakal, yaban kedisi, porsuk, sincap, sansar, tavşan, karaca, yaban domuzu, oklu kirpi, dağ faresi, kaplumbağa, kurt ve ayı (Uludağ Milli Parkı, Bursa)
- Pelikan, Dalgıç, Balıkçıl ve Yaban ördekleri (Beyşehir Gölü Mili Parkı, Konya)
- Cüce Karabatak, Tepeli Pelikan, Küçük Akbalıkçıl, Küçük Kerkenez ve Akkuyruklu Kartal (Dilek Yarımadası Büyük Menderes Deltası Milli Parkı, Aydın)
Turizm endüstrisi, vahşi yaşam gözlemciliğine yönelik pazar talebine büyük ölçüde cevap vermektedir. Tüketicilerin vahşi yaşamdaki ilgi alanlarına yönelik talebi karşılamak için turizm ürünleri geliştirmeye devam etmesi olasıdır. Gittikçe daha fazla turizm acentası ve işletmecisi turizmin sürdürülebilir ve doğal yaşam dostu turizm ürünlerini geliştirmekte ve pazarlamaktadır. Tüm turizm biçimleri gibi bu turizm türüne de kaynaklık eden vahşi yaşamın, habitatların ve toplulukların koruması ve sürdürülebilirliği önemlidir. İnsanların vahşi hayvanlarla etkileşimi ve turizmin vahşi yaşam davranışlarını etkilediği açıktır. Gelecekte vahşi yaşam gözlemciliğinde teknoloji kullanımının etkinliği artacaktır. Teknolojik araçların ve görüntüleyicilerin yardımıyla turistler vahşi yaşamla fiziksel yakınlık kurmadan, yaban hayatı üzerinde çok az veya hiçbir etkisi olmadan daha güvenli ve konforlu bir deneyim yaşayabileceklerdir. Genel olarak vahşi yaşam gözlemleme turizminin uluslararası turizmin gelişim oranıyla paralel olarak büyümeye devam etmesi muhtemel gözükmektedir.
Referanslar
Çakıcı, A. C. ve Harman, S. (2006). Kuş Gözlemciliğinin Önemi: Türkiye’de Kuş Gözlemciliğinin Profili, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 17 (2): 161-168; Higginbottom, K. (Editör). (2004). Wildlife tourism: Impacts, Management and Planning. Common. Ground Publishing; http://www.tabiat.gov.tr (Erişim tarihi: 23.05.2019); Tapper, R. (2006). Wildlife Watching and Tourism: a Study on the Benefits and Risks of a Fast Growing Tourism Activity and its İmpacts on Species. UNEP/Earthprint.
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Higginbottom, K. (Editör). (2004). Wildlife tourism: Impacts, Management and Planning. Common. Ground Publishing; Tapper, R. (2006). Wildlife Watching and Tourism: a Study on the Benefits and Risks of a Fast Growing Tourism Activity and its İmpacts on Species. UNEP/Earthprint.