Uzunköprü

Doğal ve Kültürel Miras

Osmanlı büyüme döneminde kendilerini Avrupa’dan atma düşüncesinde olan Hristiyan birlikleri ile mücadele edebilmek için Anadolu’dan Balkanlara kuvvetler göndermiştir. Kuvvetlerin Balkanlara gönderilmesi Gelibolu-Edirne yolu ile sağlanmıştır. Ancak bu yol üzerinde yer alan Ergene Nehri’nin kış ve ilkbahar aylarında taşmasından ötürü kuvvetler Balkan tarafına geçmek için günlerce hatta haftalarca beklemek zorunda kalmıştır. Ergene Nehri kenarında ordusunun günlerce beklemesinden rahatsız olan II. Murat, Uzunköprü’nün yapılmasını emretti. Bugünkü Uzunköprü ilçesine adını veren Ergene Nehri üzerinde yer alan köprü, II. Murat tarafından 1427-1443 yılları arasında dönemin baş mimarı Muslihiddin Bey’e yaptırıldı. Edirne Salnamesi’nde köprünün ilk yapıldığındaki uzunluğu 1392 metre ve genişliği 5,50 metre olarak belirtilirken, günümüzdeki uzunluğu 1272 metredir. 1964 yılında yapılan onarımında köprünün genişliği 6,80 metreye çıkarıldı.

Traverten ve kireçtaşı cinsi kesme taş blokları ile inşa edilen dünyanın en uzun taş köprüsünün, tonoz ayakları alüvyon zemin üzerine oturtulan temelleri enerji sönümleyici ahşap ızgara sistemi üzerine inşa edildi. Köprünün kemerleri çoğunlukla çift merkezli sivri kemer formunda olmakla birlikte basık ve dairesel formlarda kemerlerde tarihi yapıda mevcuttur. Altı asıra yakın bir süre ayakta kalarak günümüze ulaşan köprü, kullanılan malzeme seçimi, inşa teknikleri ve işçilik gibi unsurların birlikteliği ile tüm zamanların en üstün örneklerinden biridir. İlk yapımında 174 gözden meydana gelen köprünün, arazinin zaman içerisinde dolması ile günümüzde 164 gözü açık kaldı. Günümüzde hâlen kullanılmakta olan köprünün ana gözünün üstünde bir tarih köşkü yer alırken, 40. 41. 102. ve 103. kemerlerinin üzerinde ise iki balkon bulunmaktadır.

Süsleme özellikleri bakımından dikkat çeken köprünün ayaklarında, ayakları arasındaki kısımlarda ve kemerlerin kilit taşları üzerinde birbirinden farklı güç ve kuvveti sembolize eden birtakım yazı, hayvan figürleri, bezemeler ve bitki motifleri görülmektedir. Özellikle köprüde kuş, fil, kartal ve aslan hayvan figürleri ile lale motifleri dikkat çekmektedir. Köprü, Edirne Kültür ve Tabiat Varlıkları Kurulu’nca 16.07.2010 tarihinde tescil edilmiştir. 2015 yılında UNESCO Dünya Miras Merkezi tarafından yapılan değerlendirme sonucunda, Uzunköprü’nün UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’ne kaydedilmesi uygun görüldü.

Yararlanılan Kaynaklar

Büktel, Y. (2010). Edirne–Uzunköprü Vaftizci Yahya Kilisesi. 14. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu Bildiri Kitabı (ss. 115-139), 20-22 Ekim 2010, Konya; Edirne İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2019). Uzunköprü, https://edirne.ktb.gov.tr/TR-110704/uzunkopru.html, (Erişim tarihi: 26.10.2019); Edirne İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2019). Uzunköprü İlçesi, http://www.edirnekulturturizm.gov.tr/TR-76445/uzunkopru-ilcesi.html, (Erişim tarihi: 26.10.2019); Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü (2019). Uzunköprü UNESCO Dünya Miras Geçici Listesi, https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR-138836/uzunkopru-unesco-dunya-miras-gecici-listesinde.html, (Erişim tarihi: 26.10.2019); Uzunköprü Kaymakamlığı (2019). Tarihçe. http://www.uzunkopru.gov.tr/ilce-tarihi, (Erişim tarihi: 14.12.2019).

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Bağman L. (2005). Uzunköprü Tarihi ve Belgeleri. Edirne: Ulusal Bellek Yayınları.