Uşak Kent Tarihi Müzesi

Müze Kent Müzesi

(Uşak, 2013 - )

Uşak şehir merkezinde yer almaktadır. Üç yıllık bir hazırlık sürecinin ardından 100’ü aşkın bağışçının katkılarıyla 2013 yılında, kentin kurtuluş günü olan 1 Eylül tarihinde ziyarete açıldı. Kuruluşundan sonra da bağışların devam ettiği müzede, ilkler kenti olarak bilinen Uşak’ın kronolojik tarihi, coğrafyası, kurtuluş mücadelesi, turizm zenginlikleri, doğal güzellikleri, folklorik değerleri ve tarhanası çok sayıda belge, canlandırma, görsel sunum ve maketlerle anlatılmaktadır. Müze, kronolojik tarih anlatısını obje, belge, video ve statik canlandırmalar ile destekleyen ve belirli gruplamalar çerçevesinde tematik tarih sergilemeleri yapan, bunları çeşitli metinler ile birlikte kurgulayan kronoloji ve metin odaklı bir kent müzesi olarak değerlendirilmektedir. Müze, kentin geçmişini geleceğe taşımada bir köprü görevi görmekte ve ziyaretçilerin kenti tanımasında önemli bir rol oynamaktadır.

Müze açık mekânları ile birlikte toplam olarak 1625 metrekare alan üzerine kurulmuş olup, müze binası 992 metrekaredir. Müzeye ev sahipliği yapan bina, geçmişte, Türkiye’de ve Uşak’ta bir ilk olmak üzere, sokak aydınlatmasında kullanılan elektriğin üretildiği ve dağıtıldığı tarihi bir elektrik santralidir. Müze ana bina, ana binada bulunan asma kat, avlu ve avluda yer alan 11 adet odadan oluşmaktadır. Uşak Kent Tarihi Müzesi koleksiyonu, kente kimliğini veren unsurlar dikkate alınarak, belirli bölümler halinde sergilenmektedir. Müze temel olarak Aydınlatma Tarihi, Eğitim, Kronoloji, Halı, Belgelik, Şeker Fabrikası, Dericilik, Dokumacılık, Günlük Yaşam Nesneleri ve Uşak Etnografyası bölümlerinden oluşmaktadır.

Ana binanın girişinde aydınlatma tarihine ilişkin orjinal objeler, kentteki önemli bazı tarihi eserlerin maketleri, bir agrandizör ve 1929’da İtalyan heykeltıraş Pietro Canonica tarafından yapılan Atatürk Büstü sergilenmektedir. Bu büstün arkasında Eğitim Bölümü yer almakta olup, bu kısımda iki adet silikondan yapılan öğrenci heykeli, eski eğitim fotoğrafları ve eğitime ait nesnelerin sergilendiği bir sınıf canlandırması bulunmaktadır. Eğitim Bölümünün karşısında yer alan Kronoloji Bölümünde ise kent, Kalkolitik Çağdan günümüze kadar geçen zaman dilimi içerisinde anlatılmaktadır. Bu bölümde Milli Mücadele döneminde kullanılan silahlar, telgraf kulaklıkları, tüfekler, çeşitli araç-gereçler ve Uşak’ın simgelerinden biri olan “Cumhuriyeti Biz Böyle Kazandık” fotoğrafı sergilenmektedir. Kronoloji bölümünün arka tarafında Belgelik yer almaktadır. Belgelikte Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü’nden temin edilen 44 adet Osmanlıca belge ve Türkçe çevirisi sergilenmektedir.

Asma katın altında Şeker Fabrikası, Kök Boya, Dericilik, Dokumacılık ve Günlük Yaşam Nesne bölümleri yer almaktadır. Bu katta bulunan ve müzenin en önemli bölümlerinden biri olan Şeker Farikası Bölümünde Türkiye’de üretilen ilk şeker, Şeker Fabrikası’nın kurucusu Nuri Şeker’in kalpağı ve kasketleri ile fabrikanın eski fotoğrafları yer almaktadır. Bu bölümde ayrıca Uşak’ın ilk sinema makinası da sergilenmektedir. Şeker Fabrikası bölümünün karşısında yer alan ve Uşak’ta kök boyacılığı geçmişinin anlatıldığı Kök Boya bölümünde kök boya üretiminde kullanılan bitkiler sergilenmektedir. Dericilik bölümünde ise yaklaşık yüzyıllık bir çanta dikiş makinesi ile deriden yapılmış nesneler sergilenmektedir. Dokumacılık bölümünde kumaş kataloğu, kömürlü ütüler ve yaklaşık yüzyıllık bir dikiş makinesi sergilenmektedir. Asma katın altında yer alan s11 bölüm ise günlük yaşam nesnelerine ayrılmaktadır. Bu bölümde şahıslara ait oyuncak, mühür, ehliyet, evlenme cüzdanı, para vb. çeşitli nesneler sergilenmektedir.

Müze binasının asma katı bütünüyle Uşak etnografyasına ayrılarak, bu katta yöresel kadın kıyafetleri, çeyiz bölümü, geleneksel Uşak düğünlerini anlatan bir düğün canlandırması ve Türkiye’nin ilk yerel televizyonu olan UKTAD TV’nin ekipmanları yer almaktadır. Ayrıca bu bölümde, Yaren Geleneği, Dokurevi, Uşak Halısı ve kaybolan mesleklerin anlatıldığı prodüksiyonlar gösterilmektedir. Ana binada bulunan bu bölümlerin yanı sıra, müzenin avluda yer alan birimlerinde belediye odası, basın odası, spor odası, cirit odası ve mutfak kültürü odası gibi çeşitli tematik sergi odaları, yanı sıra çeşitli sunum, söyleşi ve film gösterimlerinin yapılabildiği bir seminer salonu, kafe ve hediyelik eşya birimi bulunmaktadır. Bu kapalı mekânların yanı sıra, müzenin avlusu da bir sergileme alanı olarak kullanılmaktadır. Avluda sergilenen objeler arasında 150 yıllık bir itfaiyeci tulumbası, kağnı, makam aracı, ramazan topu ve avlu duvarında yer alan Cumhuriyeti Biz Böyle Kazandık fotoğrafının yüksek kabartma rölyefi öne çıkmaktadır.

Uşak Kent Tarihi Müzesi, kapalı ve açık mekânlarındaki statik sergilemelerinin yanı sıra çeşitli süreli sergilere, uluslararası festival ve kültürel gezi gibi etkinliklere ev sahipliği yapmakta olup, Müze yerel yönetimle de diyalog halindedir. Uşak Kent Tarihi Müzesi koleksiyonu, bağışçıları, ziyaretçi istatistikleri, etkinlikleri ve müze ile ilgili çeşitli haberler müzenin web sitesinden öğrenilebilmektedir.

Uşak Kent Tarihi Müzesi sahip olduğu koleksiyon, statik ve süreli sergilemeleriyle ve yürüttüğü etkinliklerle kentsel belleğin ve kültürel mirasın korunmasına, kentlilik bilincinin gelişmesine, şehir turizmine ve tanıtımına katkı sağlamaktadır. Ancak, XXI. yüzyıl kent müzelerinden beklenen tüm işlevleri yerine getirebilmesi ve kentsel yaşam kalitesine daha yüksek bir katkı ortaya koyabilmesi için gelişimine devam etmektedir.

Yararlanılan Kaynaklar

Karslı, E. (2015). Dünü ve Bugünüyle Uşak Şehri. İzmir: Hürriyet Matbaası; Şenel Fidangenç, A. N. (2016). Yereli Korumak ve Türkiye’de Kent Müzeleri, İdealKent Kent Araştırmaları Dergisi, 20: 936-965; Uşak Belediyesi. (2021). Kent Tarihi Müzesi, https://www.usakkentmuzesi.com/katalog-ve-brosur.html, (Erişim tarihi: 04.05.2021); Uşak Kent Tarihi Müzesi. (2021b). Uşak Kent Tarihi Müzesi, Haberler, https://www.usakkentmuzesi.com/kategori/Haberler.html, (Erişim tarihi: 04.05.2021)

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Uşak Kent Tarihi Müzesi. (2021a). Uşak Kent Tarihi Müzesi, https://www.usakkentmuzesi.com, (Erişim tarihi: 04.05.2021).