Türkiye Seyahat ve Turizm Acentaları Cemiyeti (TÜSTAC)

Seyahat Acentacılığı ve Tur Operatörlüğü Sivil Toplum Kuruluşu Yatırımcı/İşletmeci STK

(İstanbul, 1955 - 1973)

Maddeye katkıda bulunan yazarlar:
Yazar: Muharrem TUTUŞ (2019) (Madde metni için tıklayınız)
Yazar: Mahmut BARAKAZI (2019) (Madde metni için tıklayınız)
1 / 2

1950’lerin ikinci yarısında yüzden fazla sayıya ulaşan ve devlet kademesinden destek göremeyen acentaların ortak bir çatı altında toplanıp, sektörün asıl sahipleri olarak söz sahibi olmaya karar vermeleri sonucu 1955 yılında Türkiye Seyahat ve Turizm Acentaları Cemiyeti (TÜSTAC) adı altında dernek kuruldu. Seyahat acentacılığı sektörünün TÜSTAC adı altında tarihinde ilk kez örgütlülüğe girmesi, sektörün yaratıcısı acentalara sektör hakkında konuşma hakkı verdi. Buna karşın acentacılığın hangi ölçütler üzerinde oturması gerektiğinden, sektörün daha iyiye nasıl götürülebileceğine kadar bir dizi sorun üzerine süren tartışmalarda bir ilgi odağı haline gelen TÜSTAC’ın yaptırımlarının kısıtlı olması, örgütlülüğün ilk yıllarının oluşu ve deneyim yetersizliği gibi bir dizi faktör nedeniyle sektörde fazla etkili olmadığı görüşü hâkim oldu. Cemiyete hükümet tarafından bir kolaylık ya da düzenleme sağlayan tek kanun 18.11.1968 yılında çıkarılan Türkiye Seyahat ve Turizm Acentaları Cemiyetinin Seyahat Acentaları Birliği Milletler Arası Federasyonu (UFTAA-FUAAV) ile İşbirliğine İzin Verilmesi Hakkında Kararname’dir. Bunun dışında TÜSTAC faaliyetleri ile ilgili ya da seyahat acentaları ile kanun veya yönetmelik çıkarılmadı.

1970’li yıllara gelindiğinde birliğe yöneltilen eleştiriler, 15 yıl önce kurulmasına rağmen hiçbir faaliyet göstermediği ve sadece çok etkili ve neşeli olmayan balolar düzenlediği yönündedir. Bu süreçte seyahat acentası sahipleri, yetersiz buldukları TÜSTAC konusunda çeşitli faaliyetlerde bulundular. Bunlardan en önemlisi 1969 yılında TÜSTAC yapısını değiştirmeyi vaat eden bir yönetimin seçilmesiydi. Bu tarihten sonra acenta sayısı ve turizm pazarı hızlı bir gelişme kaydederken, TÜSTAC ana görev olarak sektörün karşılaştığı sorunları çözebilmeyi ve daha iyi örgütlenebilmenin yollarını aramayı görev edindi. Bu örgütlenme gereksinimi 1970’li yılların başında iyice netleştikten sonra çeşitli çalışmalarla 1972 yılında sonuçlandı. 1972 yılında, TÜSTAC Fransız Seyahat Acentaları Birliği’nin (SNAV) kuruluş yasasını inceleyip bazı maddeleri Türkiye koşullarına uyarlayarak seyahat acentalarının çalışma düzenini belirleyen ilk yasa taslağını oluşturdu. Dönemin hükümeti tarafından 14.09.1972 tarihinde 1618 Sayılı Seyahat Acentaları Birliği Kanunu kabul edildi ve 28.09.1972 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi. Bu yasanın hazırlanmasında dönemin TÜSTAC yönetiminin etkisi oldu. Fransa’dan alınan bu kanunla TÜSTAC daha fazla yetkilerle, seyahat acentaları üzerinde yaptırım hakkına ve edinilmiş tecrübeyle Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) olarak kabuk değiştirdi. TÜSTAC, 1973 yılında Birinci TÜRSAB Olağan Kongresi ile mirasını fiili olarak TÜRSAB’a bıraktı.

Referanslar

Gezenbilir. (2019). TÜRSAB’ın Tarihçesi, https://www.gezenbilir. com/konu/tursab-tarihcesi-turkiye-seyahat-acentalari-birligi.1495/, (Erişim tarihi: 01.12.2019); Özden, D. M. (2019). Türkiye Turizmi ve Seyahat Acenteciliğinin Gelişimi, http://www.dursunmuratozden.net/ipucu/detaysonuc.asp?cat=TUR%DDZM&a= 1952&s=, (Erişim tarihi: 01.12.2019).

2 / 2

Türkiye Cumhuriyetinin kurulmasının ardından, Reşit Saffet Atabinen tarafından 1923 yılında Mustafa Kemal Atatürk’ün de yardımlarıyla Türkiye Seyyahin Cemiyeti (Turing Otomobil Kurumu) kuruldu. Türkiye Seyyahin Cemiyeti, Türkiye’nin ilk reklam afişleri, yol haritaları, otel rehberleri ve broşürleri gibi yeniliklere imza atarak ilk turizm tanıtımlarını gerçekleştirdi. Cemiyetin asıl amacı büyük seyahat turları düzenleyerek Türkiye’deki önemli turistik destinasyonlarının tarihi ve kültürel zenginliklerini tüm dünyaya tanıtmaktı. Türkiye'de yapılan turizm hareketleri gemi acenteleri tarafından yürütülmekte ve çoğunlukla çokuluslu şirketlerin Türkiye'deki bürolarından oluşmaktaydı. Bu durum sağlıklı bir turizm gelişiminin önüne geçmekteydi. Bu nedenle 18 Ekim 1925 tarihinde Seyyahin Cemiyeti Yönetim Kuruluna Nurizade Ziya, Vitali Ojalvo, Ziya Fehmi ve Aamonl Arditi ortaklığında Milli Türk Seyahat Acenteliği (NATTA) adıyla ilk milli seyahat acenteciliği başvurusu yapıldı. Bu tarihten sonra 1925-1940 yılları arasında Türkiye’de farklı seyahat acenteleri kuruldu. Türkiye turizmini geliştirmek İçin Turing Kulübü Başkanı Resif Saffet Atabinen'in 1933 yılında "Turizmin Harsı, Siyasi ve İktisadi Faydaları" adlı raporunu yayımladı. Bu raporda önerilerini yirmi bir baslıkta toplayan Atabinen, hükümetin turizm çalışmalarına ve uluslararası ilişkilere yönelik fikirler ortaya koydu. NATTA, 1938 yılında teşkilat olarak en üst seviyeye çıktı. Bu dönemde acentenin kadrosunda önemli tercümanlar ve uzman rehberler bulunmaktaydı. İkinci Dünya savaşına kadar turizm hareketleri tren vasıtasıyla yapılmakta büyük turlar tren yolculukları ile düzenlenmekteydi. Bu dönemde Avrupa’dan Türkiye’ye başta Orient Ekspress seferleri olmak üzere çeşitli seyahatler gerçekleştirildi. Turizm alanında güçlü bir taşıyıcı olan uçakların kullanılmasıyla birlikte ulaşım vasıtasında tren güç kaybetmeye başladı. 1955 yılında TÜSTAC, Türkiye Seyahat Acentaları Cemiyeti kuruldu. Bu cemiyet turizm sektörünün gereksinim duyduğu seyahat hizmetlerinin standartlara kavuşması ve sürekli turizm anlayışının geliştirilmesi için 1970’lere kadar faaliyetini sürdürdü. Türkiye Seyahat Acentaları Cemiyeti, gelişen ülke koşullarına yönelik olarak 1972 yılında kurulan Türkiye Seyahat Acentaları Birliği’nin (TÜRSAB) temelini oluşturmaktadır. Seyahat acentalarının ve seyahat acentacılığının ülke turizmine ve ekonomisine katkı sağlayarak gelişebilmesi için 1618 sayılı kanunla Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) kuruldu ve bu isimle hala görevini sürdürmektedir.           

Referanslar

Çallı, D. S. (2010). Uluslararası Seyahatlerin Tarihi Gelişimi ve Son Seyahat Trendleri Doğrultusunda Türkiye’nin Konumu, Turar Turizm & Araştırma Dergisi, 4(1): 4-28; Çeşmeci, N. & Birdir, K. (2010). Nevşehir İlinde Bulunan Seyahat Acentalarının Türsab’tan Memnuniyet ve Beklentilerini Belirlemeye Yönelik Bir Alan Araştırması. 11. Ulusal Turizm Kongresi 2-5 Aralık 2010, Kuşadası; MEB (2011). Konaklama ve Seyahat Hizmetleri, Seyahat Acenteciliği. Ankara.