Turizm Talep Esnekliği

Kavram Ekonomi

Ekonomi biliminde genel olarak bir değişkendeki değişimin bir başka ekonomik değişkende oluşturacağı etki esneklik ile ölçülmektedir. Talep ise belirli bir fiyat düzeyinden satın alınmak istenen mal miktarı olarak tanımlanmaktadır. Bu bağlamda turizm talebi ise turizm amaçlı gezi yapma arzusunda bulunan ve bu arzusunu gerçekleştirebilecek alım gücüne sahip insanların toplamı şeklinde tanımlanabilmektedir. Turizm talebinde bulunabilmek için öncelikle bireylerin temel ihtiyaçlarını karşıladıktan sonra harcayabilecekleri bir gelirlerinin olması ve elbette turizm faaliyetine ayıracakları boş zamanlarının olması gerekmektedir. Turizm talebi gelirle doğru orantılı olduğu için genellikle gelişmiş zengin ülkelerden diğer ülkelere yönelik olmaktadır. Turizm talebi destinasyon tercihi olarak ülke içi ve yurtdışı olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Talep kanununun doğası gereği talep edilen mal veya hizmetin fiyatı arttığı zaman o mala yönelik talebin azalması beklenmektedir. Ekonomide bir mal veya hizmeti öncelikle onun fiyatıyla ilişkilendirmek ‘talep kanunu’dan kaynaklanmaktadır. Bu kapsamda turizm talebinin esnekliğini ilk olarak fiyatla ilişkilendirmek gerekmektedir. Bir malın talep edilen miktarının bu malın fiyatına karşı duyarlılığının ölçüsü olan talebin fiyat esnekliği, turizm bağlamında (turizm talebinin fiyat esnekliği) şu şekilde açıklanabilmektedir: Turizmi bir hizmet harcaması kapsamında değerlendirdiğimizde bu hizmetin fiyatında yaşanacak bir değişimin turizm talebinde meydana getireceği değişime turizm talep esnekliği denilmektedir. Talebin fiyat esnekliği sonucu üç tür esneklikten bahsedilebilir. İnelastik, Birim esnek talep ve Esnek talep. Fiyat değişimlerine duyarlı olan talep çeşidine esnek talep denilirken aksine fiyat değişimleri karşısında talep edilen miktardaki değişimin az olduğu esnekliğe ise inelastik talep denilmektedir. Son olarak fiyat değişimi ve talep edilen miktarın aynı olduğu esnekliğe ise birim esnek talep denilmektedir. Ampirik çalışmalar genel olarak turizm fiyatının artmasının turizm talebini azalmasına neden olacağını bunun sonucu olarak ise bireylerin görece olarak daha düşük fiyatlı bir tatil yerini seçeceklerini veya destinasyon tercihini yurtdışından yurtiçi olarak değiştireceklerini belirtmektedir. Bu doğrultuda turizm talep esnekliğinin yüksek olduğu çıkarımı yapılabilmektedir. Turizm sektörünün özelinde insanlar prestij ve lüksü satın alabilmek için destinasyonun turizm fiyatı artmasına rağmen bölgeye turizm taleplerini artırabilmektedir.

Bireylerin gelirlerinde ortaya çıkan bir değişimin turizm talep miktarında meydana getireceği değişime turizm talebinin gelir esnekliği denilmektedir. İktisatta normal mallara yönelik talep gelir artışıyla beraber artmaktadır. Turizm faaliyetleri normal mal kapsamında değerlendirildiği için gelirde meydana gelecek bir artışın turizm talebini artırması beklenmektedir. Turizm talebinin gelir esnekliği pozitiftir. Öte yandan gelir artışı sonucu bireyler görece olarak daha üst düzey destinasyonları tercih edebilmektedir. Örneğin gelir artışı yaşayan bir ülkenin vatandaşı tatil yeri olarak yurtdışı tatil yerlerini tercih etmek isteyebilir veya yurtdışı tatil tercihini fiyatlar düzeyi daha yüksek bir ülke olarak seçebilir. Bu noktada turizm talebinin gelir esnekliğinde destinasyon ülkesinin jeopolitik konumu, doğal güzellikleri, fiyat ve hizmet politikası gibi turizm özellikleri önemli olmaktadır.

Talep esnekliğiyle ilgili son kavram olan çapraz fiyat talep esnekliği özellikle alternatif (ikame) birçok destinasyonun olduğu turizm piyasasında önem arz etmektedir. Bir malın talep edilen miktarındaki yüzde değişmenin ilgili bir başka malın fiyatındaki yüzde değişmeye oranı şeklinde tanımlanan kavram kapsamında iki tür mal ile karşılaşılmaktadır. İkame ve tamamlayıcı mallar. Bir malın fiyatı yükseldiği zaman öteki malın talebinde bir artış oluyorsa bu bir ikame malıdır. Turizm sektörü açısından baktığımızda ise bir ülkenin benzer turizm özellikleri taşıdığı, coğrafya olarak yakın ve turistik imkanlarının benzer olduğu bir ülkeyle ikame olduğu söylenebilmektedir. Rakip destinasyondaki turizm fiyatlarındaki artışın ülkeye yönelik turizm talebini artırması beklenmektedir.

Turizm talebi doğası gereği esnek bir yapı göstermektedir. Fiyatlardaki değişimlere, gelir düzeyine ve alternatif destinasyondaki fiyat değişimlerine karşı oldukça hassastır. Turizm talep esnekliği ülkeden ülkeye değişmektedir. Gelişmiş ülkelerden az gelişmiş ülkelere yönelik turizm talebi fiyat değişimlerine duyarsız olabilirken, gelişmiş ve turizm fiyatlarının yüksek olduğu ülkelere yönelik turizm talebinin fiyat esnekliği daha yüksek olabilmektedir. Turizm sektörünün sosyal, politik, ekonomik birçok faktöre bağlı olması, alternatif destinasyonların sayısı ve turizm harcamalarının yaşamsal, temel zaruri harcamalardan olmaması turizm talep fiyat esnekliğini oldukça yüksek yapmaktadır. Bu durum ise bireylerin turizmdeki fiyat değişimlerine karşı oldukça hassas olmalarına neden olmaktadır. Ülkeler açısından ise turizm talep esnekliği turizm gelirleri açısından önemli olmaktadır. Eğer ilgili ülkeye yönelik turizm talebi esnekse turizm fiyatları düştüğü zaman ülkenin turizm gelirleri artmaktadır. Tam tersi esnek olmayan bir turizm talebi varsa turizm fiyatlarının düşmesi karşısında beklenen turist sayısı artışı ve geliri elde edilememektedir.

Referanslar

http://emrebahar.blogspoom/2012/03/turizm-talebi.html, (Erişim tarihi:11. 03. 2020); Kozak, M. & Bahar, O. (2013). Turizm Ekonomisi. Detay Anatolia Akademik Yayıncılık Ltd. Şti. Ankara; Yıldırım, K. (2012). İktisada Giriş (Beşinci baskı). Ankara: Pelikan Yayıncılık.