Sanayi Devrimi sonrası artan seyahate çıkma eğilimi kapsamında turizm işletmeleri göreceli olarak artmaya başladı. Bu göreceli artış, işletmeler arasında değişen ve artan pazar rekabetini ortaya çıkarır hâle geldi. Bu nedenle turizm işletmeleri, varlıklarını devam ettirebilme ve karlılıklarını maksimize edebilmek için işletme bünyesinde ortaya çıkan turistik ürün maliyetlerini doğru yönetmek zorunda olan teknik birimlerdir.

Turizm işletmeleri çok sayıda, küçük miktarlı ve parçalı satışlarını kontrol edebilmek için turistik ürünlerinin maliyetlerini doğru hesaplamak zorunda olan işletmelerdir. Bu işletmeler için birim maliyetin hesaplaması, vazgeçilemeyecek önemli bir gerekliliktir. Örneğin martini kadehi içindeki bir zeytin tanesi veya cin tonic içine konulan bir limon dilimi için maliyet hesaplaması, toplam maliyetleri düşürme adına önemli bir unsurdur. Bir turistik ürün için birim maliyet; direkt ilk madde ve malzeme, direkt işçilik ve genel üretim giderleri toplamının toplam üretilen ürün sayısına bölünmesiyle hesaplanmaktadır.

Turizm işletmeleri mal ve hizmetlerin bileşeninden bir ürün ortaya koyarak, elde edilen bu çıktıyı turistik ürün olarak misafirlerine sunmaktadırlar. Turizm işletmeleri bazında ürünlerde gözlemlenen farklılaşmalar, işletmelerin katlanmakta oldukları maliyetlerin yapılarında da farklılıkların ortaya çıkmasına sebep olmaktadır. Konaklama işletmeleri, seyahat işletmeleri ve yiyecek-içecek işletmeleri gibi turizm endüstrisinde faaliyet gösteren işletmeler, birbirlerinden farklı operasyonları bünyelerinde yürütmekte; katlanılan ürün maliyetleri de bu sektörler bazında yapısal olarak değişkenlikler göstermektedir.

Konaklama işletmeleri açısından değerlendirdiğimizde odalar, yiyecek-içecek, bilgi-işlem, teknik Servis, yemekhane, çamaşırhane gibi departmanlara ait maliyetler turistik ürün üretim maliyetlerini oluşturmaktadırlar. Ar-ge, pazarlama ve yönetim departmanlarına ait maliyetler ise dönem giderleri olarak adlandırılmaktadırlar. Bu departmanlar özelinde katlanılan maliyet kalemleri ise alt başlıklar çerçevesinde gider çeşitlerine göre malzemeler, işçilik ve diğer ilgili giderler olarak takip edilmektedir.

Otel işletmeleri özelinde değerlendirdiğimizde ise turistik ürün maliyet yapısının, konaklama amacı bakımından da farklılaştığı gözlemlenebilmektedir. Örneğin; sahil otellerinde animasyon hizmeti, kongre otellerinde kongre ve banket hizmetleri, golf otellerinde golf hizmeti, şehir otellerinde otopark hizmetleri gibi ek gelir ve gider yaratıcı hizmetlerin sunulması durumlarında otel işletmelerinin sunmakta olduğu turistik ürün farklılaşmaktadır. Bu durum, turistik ürünler özelinde farklı maliyet yapılarının ortaya çıkmasına sebep olmaktadır.

Seyahat acentaları ve tur operatörleri özelinde de yürütülen operasyonlar ve ortaya çıkan maliyetlerde de farklılaşmalar görülmektedir. Seyahat acentaları tarafından sunulan yurt içi ve yurt dışı paket turlar, ulaştırma araçları rezervasyonları, konaklama rezervasyonları, transfer işlemleri, vize işlemleri gibi hizmetlere göre turistik ürünlerin tanımları değişkenlik gösterebilmekte; bu çerçevede seyahat acentaları turistik ürün üretim maliyetleri farklılaşabilmektedir.

Yiyecek-içecek işletmeleri özelinde turistik ürün maliyetlerini değerlendirdiğimizde ise gider çeşitleri açısından yiyecek ve içecek malzeme, ticari ürünler, işçilik, müzik ve eğlence, bakım ve onarım gibi maliyet kalemleri ortaya çıkabilmektedir. Bunlara ek olarak restoran işletmelerinin farklı menü çeşitleri kapsamında sundukları turistik ürünlerde tanımlamalar değişkenlik gösterebilmekte; bu durum da farklı maliyet yapılarının ortaya çıkmasına sebep olmaktadır.

Turistik ürün maliyetinin belirlenmesinde öncelikli olarak önem arz eden durum; ilgili turizm işletmesi tarafından sunulan operasyonlar çerçevesinde, turistik ürün elemanlarının doğru bir şekilde belirlenmesidir. Bu çerçevede turistik ürünün ortaya çıkarılması için gerçekleştirilen faaliyetlere ait maliyetler saptanarak, ilgili üretim süreçleri sebebiyle ortaya çıkan turistik ürün maliyetleri hesaplanabilecektir.