16.04.2003 tarihinde ve 4848 sayılı yasa gereğince Kültür Bakanlığı ve Turizm Bakanlığı’nın birleşmesi sonucu kuruldu. Misyonu, “Tokat ilinin tarihi, kültürel ve doğal mirasını korumak, geliştirmek, gelecek kuşaklara aktarmak, turizmi çeşitlendirmek, tanıtmak, pazarlamak, kültür ve turizm alanlarındaki faaliyetlerle ilgili kurumlarla işbirliği yaparak koordinasyonu sağlamaktır.” Müdürlük, kendisine bağlı müze müdürlüğü, il halk kütüphanesi ve ilçe halk kütüphaneleri ile birlikte hizmet vermektedir. Müdürlük, sorumluluklarını ve kuruluş amacını yerine getirmek üzere farklı alanlarda çeşitli çalışmalar yürütmektedir.

Müdürlüğün faaliyetlerden biri sorumluluk alanına giren konularda yayımlar yapmaktır. Bu yayınlar içerisinde Tokat Kültür Envanteri, Somut Olmayan Kültürel Miras, Tokat Yazmacılığı, Manilerle Tokat gibi çeşitli eserler öne çıkmaktadır. Bu önemli yayımların yanı sıra Tokat ilinin tanıtımı amacıyla çeşitli broşürler, şehir rehberleri ve belgeseller müdürlük bünyesinde bulunan birimler aracılığıyla hazırlanmaktadır.

Bir yandan Tokat’a ait somut ve somut olmayan tüm kültür unsurlarını bulup ortaya çıkarmaya çalışırken diğer yandan bunların kayıtlarının tutulması, yayımlanmasını da gözetmektedir. Bu amaçla şehir sokakları halk bilimciler tarafından taranmaktadır. Örneğin; türkü açısından oldukça zengin olan Tokat’ta türkü yakmayı özendirmek ve bunun devamını sağlamak amacıyla tokat tavrı türkü beste yarışması düzenledi.

Müdürlük Tokat’ın turizm potansiyelinin ortaya çıkarılarak tanıtılması ve ilin Türkiye’nin turizm pastasından daha fazla pay almasını sağlamayı öncelikli hedefleri arasında bulundurmaktadır. Bu amaçla gerek yurtiçinde ve gerek yurtdışında çeşitli turizm fuarlarına katılmakta, turizm paydaşlarıyla ortak iş ve eylemler planlanmakta, çeşitli bilgilendirme programları düzenlenmektedir. Son yıllarda özellikle ilin en güçlü sektörü olan tarımla turizmi birleştiren tarımsal etkinliğe dayalı turizm türünün gelişmesi için çalışmalarını devam ettirmektedir.

Müdürlük, Tokat ve ilçelerindeki arkeolojik ve etnografik eserlerin korunmasına ayrı bir önem atfetmektedir. Bu amaçla 1926 yılında kurulan ve Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk müzelerinden olan Tokat Müzesi Müdürlüğü ile ortak çalışmalar gerçekleştirmektedir. Müzeyle yürütülen çalışmaların iki ayağı bulunmaktadır. Bunlardan ilki Tokat’ta artık üretimi yapılmayan günlük eşyaların en güzellerinin aranması, koruma altına alınması ve sergilenmesidir. İkincisi ise Tokat ili ve ilçelerindeki eski yerleşim alanlarda arkeolojik kazılar gerçekleştirilmesidir. Tokat Müzesi'nin dışında Müdürlüğün ve Tokat’taki diğer kamu ve sivil toplum kuruluşlarının katkısıyla kurulan çok sayıda müzenin çalışmalarına destek vermektedir. Bu müzeler arasında Latifoğlu Konağı, Mevlevihane, Tokat Kültür Evi, Atatürk Evi ve Etnografya Müzesi önemlidir. Müdürlüğün destek verdiği bazı örenyerleri ise Comana Pontika-Gümenek, Maşathöyük, Horoztepe, Sebastiapolis antik kenti, Artova Yeraltı Yerleşimi’dir. Müdürlük Tokat mutfak kültürü içerisinde, şehre özgü Tokat kebabı, bat, keşkek, madımak gibi yemeklerin tanıtımı, tescillenmesi ve coğrafi birer işaret alması için de girişimlerde bulunmaktadır. Yazmacılık, dokumacılık ve bakırcılık gibi el sanatları ürünleri de müdürlük tarafından korunmaya ve müzelerde sergilenmeye çalışılmaktadır.

İl Müdürlüğü, Anadolu’daki Müslüman Türk kimliğinin her dönemine ait eserlerin ve farklı doğal zenginliklerin bulunduğu Tokat ilinde bu eserlerin ve zenginliklerin yeni nesle anlatılmasını önemsemektedir. Bu açıdan şehirde yer alan eski yapıların tanıtımı, yenilenmesi (restorasyon) amacıyla da özellikle İl özel idaresi ve bölge kalkınma ajansı olan Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı desteğiyle projeler üreterek uygulamaktadır.