-
2019
İzmir ilinin Tire ilçe merkezinde yer almaktadır. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca denetlenen özel müze statüsündedir. Tire Kent Müzesi 1955 yılında Mimar Can Egeli’nin projesiyle yapılan Tire Belediyesi’nin bir önceki hizmet binası, restore edilerek 15. 10. 2014 tarihinde hizmet vermeye başladı. Beylikler ve Osmanlı dönemlerinde bölgenin bilim, kültür ve din merkezi olarak tanınan ve canlı bir ticaret merkezi olan Tire’nin kültürel ve tarihi mirası ve günlük yaşamın değerlerinin sergilendiği ve Tire halkının bağışladığı eserler ile oluşan müze kent belleği konumundadır. Tire Kent Müzesi’nde eser temelli sergileme tekniğinin dışına çıkılarak eserin üretilme sürecinin de sergilendiği bir kurgu oluşturulmuştur.
Tire Kent Müzesi toplam altı ayrı bölümden oluşmaktadır. Bunlar Kent Arşivi ve Belleği, Sergi Salonu, Bahçe, Alt Kat, Çarşı ve Üst Kat’tır. Kent Arşivi ve Belleği bölümünde 1950 yıllarından günümüze Osmanlı arşivi, son dönem Osmanlı tapuları, Medeni Kanun’un yürürlüğe girdiği 1927 yılından bu yana evlilik kayıtları, 1926 yılından itibaren okul kütükleri, 1930’dan itibaren defin kayıtları, ulusal ve yerel gazete, dergi ve fotoğraf koleksiyonlarının sergilendiği sergi alanı bulunmaktadır.
Müzenin sergi salonu ise geçici sergilerin teşhir edildiği alandır. Burada 2014 yılında Pier Loti Sergisi, Oya ve Resim Sergisi, 2015-2016 yıllarında ise Esra ve Kemal Uğurbil çiftinin koleksiyonundan oluşan Arkeoloji sergisi, Klasik Oyuncak Arabalar ve Kapı Kulpları Sergileri, 2017 yılında Kapı Kilit ve Aksesuarları Sergisi ile Gaz Lambaları ve Tire Gelinlikleri Sergileri açıldı. Opalin Koleksiyonu Sergisi, Oyuncak Sergisi, Zeki Karaoğlu’nun Arkeoloji Sergisi, Girit Göçmenleri Sergisi, Çakı koleksiyonu Sergisi ve Çeyiz Sandıkları Sergileri 2018 yılında açılan diğer geçici sergilerdir. Müzenin bahçesi ise tarım aletleri, kağnı arabası, traktör ve zeytinyağ küplerinin görülebileceği açık bir sergi alanı konumundadır.
Müzenin alt katında Tire’nin giyim-kuşam kültürünü yansıtan yöresel kıyafetler, örtüler, tel kırma, dokuma işleri, su ve hamam kültürü ve yemek kültürü sergilenmektedir. Ayrıca bakırcı, kalaycı, saatçi, eczacı ile doktor malzemelerinin sergilendiği teşhir alanı ile el yazmalarının sergilendiği teşhir üniteleri yer almaktadır. Bunlara ek olarak müzenin alt katında Tire için büyük önem taşıyan Osmanlı Devleti’nde basılan ilk tıp kitabını da çeviren tıp bilgini Şanizade Ataullah Efendi ile bir dönem Tire’de yaşamış olan ünlü yazar ve devlet adamı Alphonse de Lamartine için düzenlenmiş kalıcı köşeler bulunmaktadır.
Tire Kent Müzesi’nin diğer bir bölümü geleneksel mesleklerin canlı şekilde icra edildiği ve geleneksel el sanatlarının sergilendiği çarşısıdır. Dünyada bir eşi olmayan Beledi Dokuma Ustası ve son ustalar Nalıncı, Berber, Urgancı, Hasırcı, Sepetçi, Yorgancı, Semerci, Körüklü Çizmeci, Keçeci ve Saraç yer almaktadır. Ayrıca çarşıda geçmişi günümüze taşıyan Mobilyacı, Tornacı dükkanları da bulunmaktadır.
Müzenin üst kat bölümünde Tire isminin kökeninin, Tire’nin tarihi gelişiminin, Tire Belediyesi’nin tarihi geçmişinin ve geçmişten günümüze Tire’yi yönetenlerin fotoğraflarının, Seha Gidel, Fuat Mensi Dileksiz, Tanju Okan, Gönül Duman ve Nejat Uygur gibi ilçenin yetiştirmiş olduğu değerlerin yer aldığı teşhir üniteleri bulunmaktadır. Ayrıca terzi dükkanı, kunduracı dükkanı, fotoğrafçı gibi günümüzde kaybolmakta olan mesleklerin sergilendiği teşhir alanı bulunmaktadır.
2018 yılında 147364 kişi tarafından ziyaret edilen Tire Kent Müzesi, Tarihi Kentler Birliği 2016 Müzeleri Özendirme Yarışması’nda seçici kurul tarafından mekan kalitesi, arşiv ve araştırma çalışmaları, sergileme kurgusu, sosyal güç, kent ile ilişki ve süreç yönetimi gibi 6 temel kriter göz önüne alınarak yapılan değerlendirme sonucunda Özendirme Ödülü almıştır.
Referanslar
Ege Life Dergisi (2019). Tire Kent Müzesi: Yaşayan Müze http://egelife.com/Images/egelife98/files/assets/basic-html/page55.html, (Erişim tarihi: 10.07.2019); Koyuncu Okça, A. ve Elibol Tüfekçi, A. (2019). Tire Kent Müzesinin Kültürel Mirası Korumadaki Yeri ve Önemi, International Journal of Social Science, 70:249-264; Kültür ve Turizm Bakanlığı (2019). Bakanlığımız Denetimindeki Özel Müzeler, http://izmir.ktb.gov.tr/TR-77106/ozel-muzeler.html, (Erişim tarihi: 08.07.2019); Tarihi Kentler Birliği (2019). Müze Özendirme Yarışması Ödül Töreni Sivas’ta Yapıldı. http://www.tarihikentlerbirligi.org/muze-ozendirme-yarismasi-odul-toreni-sivasta-yapildi/, (Erişim tarihi: 08.07.2019); Tire Belediyesi. (2019). Tire Kent Müzesi, http://tire.bel.tr/tire-kent-muzesi/, (Erişim tarihi: 08.07.2019); Tire Kent Müzesi Broşürü (2016). Tire Kent Müzesi. İzmir: Tire Şehir Matbaası
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Tire Kent Müzesi Kataloğu (2018). Türkiye’nin En İddialısı: Tire Kent Müzesi. İstanbul:Seçil Ofset.