Zeybeklik/Efelik, XIII.-XX. yüzyıllar arasındaki uzun tarihi süreçte askerî, siyasi, sosyal ve kültürel boyutları olan bir kurum haline dönüşmüştür. Bu kuruma ait sosyal ve kültürel öğelerin varlığı farklı şekillerde günümüze kadar ulaşmıştır. Bilindiği üzere “Zeybek/Efe” kavramı genellikle Ege Bölgesi’yle özdeşleştirilmiştir. Öyle ki söz konusu bölge “Efeler Diyarı” olarak da tanınmaktadır. Ayrıca efe kelimesi, Türk Dil Kurumu tarafından yayınlanan güncel sözlükte “Yiğit, özellikle Batı Anadolu köy yiğidi; zeybek” biçiminde tanımlanmaktadır. Özellikle Millî Mücadele yılları kapsamında bakıldığında zeybeklerden/efelerden genel bir tabirle; silahlanarak bir liderin etrafında toplanan ve hiyerarşik düzen içerisinde hareket eden bölgesel milis güçler olarak bahsetmek yanlış olmaz. Millî Mücadele yıllarında vatan müdafaasına büyük katkı sunan zeybekler/efeler; Türk Tarihi ve Türk Halkbilimi açısından oldukça önemlidir. Dolayısıyla zeybeklik/efelik, yaşatılması ve kapsamlı şekilde temsil edilmesi gereken folklorik bir unsurdur. Bu alanın tanıtılması ve anlaşılması noktasında ülkemizdeki ilk girişim T.C. Tire Belediyesi Kuvayi Milliye ve Zeybek Müzesi’dir. T.C. Tire Belediyesi Kuvayı Milliye ve Zeybek Müzesi 2023 yılının Nisan ayında T.C. Tire Belediyesi tarafından kurulmuş, akabinde 1 Haziran 2023 tarihinde gerçekleştirilen bir törenle de resmî olarak faaliyete girmiştir. Mimari özellikleri dikkate alındığında Erken Cumhuriyet Dönemi’nde inşa edildiği anlaşılan, Tire Türk Ocağı Caddesi’ndeki “Dr. Nihat Bulguç Konağı” adıyla bilinen yapının dönüştürülmesiyle kurulan bu müze, “Türkiye’nin İlk ve Tek Zeybek Müzesi” olmasıyla ulusal, “İzmir’in İlk ve Tek Kuvayı Milliye Müzesi” olmasıyla da bölgesel platformda alanında öncü niteliğindedir. İki katlı olan müzede teşhir, 5 salonda 2 seksiyondan oluşmaktadır. Üst kat Millî Mücadele Dönemi’yle ilgili, alt kat ise zeybeklerle ilgili etnografik eserlere ayrılmıştır. Teşhir salonlarında zeybeklere ve Millî Mücadele Dönemi’nin milis gücünü oluşturan Kuvayı Milliye gönüllülerine ait orijinal teçhizatlar, giyim kuşam öğeleri, günlük kullanım eşyaları ve efemeralara yer verilmiştir. Ayrıca balmumu mankenler ve açıklama panoları vasıtasıyla teşhir edilen eserlerle ilgili detaylı bilgiler sunulmaktadır. Bunlarla birlikte müze binası haline getirilen konağın her iki katında sergilenen seksiyonlar, özelliklerine uygun olan ezgilerle işitsel olarak desteklenmiş böylelikle ziyaretçiler üzerinde daha güçlü bir etki bırakılmak istenmiştir. Ayrıca monitörlerde T.C. Millî Savunma Bakanlığı ile T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan temin edilen, 1930’lu yıllarda çekilmiş zeybek oyunlarına ve Millî Mücadele Dönemi’ne ait olan görsel öğelere de yer verilmektedir. Müzede teşhir edilen eserler genellikle İzmir, Aydın, Manisa, Denizli ve Balıkesir’de yaşayan bağışçıların katkılarıyla toplanmıştır. Müze, etnografik eser envanterinin yanında bu konu üzerine çalışmalar yapan araştırmacıların kullanımına yönelik akademik kaynaklar, dijital ve basılı olmak üzere 10500 kitap, yaklaşık olarak 4100 fotoğraf ve 30000 Osmanlıca arşiv belgesini barındıran oldukça geniş bir kütüphaneye de sahiptir. T.C. Tire Belediyesi Kuvayı Milliye ve Zeybek Müzesi haftanın her günü ziyaretçi kabulü gerçekleştirmektedir.