Tepen Deliği Mağarası, Samsun'un Bafra ilçesine bağlı Başaran köyünde bulunan ve binlerce yıllık geçmişi ile dikkat çeken eşsiz bir doğal ve tarihi yapıdır. Bu mağara, hem yerli hem de yabancı turistler için keşfedilmeyi bekleyen gizemli bir dünyanın kapılarını aralamaktadır.

Bafra, Samsun iline bağlı, Kızılırmak Nehri'nin oluşturduğu geniş delta ovasının güneyinde, nehir yatağının bir kilometre doğusunda ve denizden yirmi kilometre içeride kurulmuş bir ilçedir. İlçe, Orta Karadeniz Bölgesi'nde, Samsun'un batısında yer almaktadır. Batıda Vezirköprü ve Alaçam, güneyde Kavak ve Havza, kuzeyde Karadeniz ile komşu olan Bafra, deniz seviyesinden yirmi metre yüksekliktedir. Türkiye'nin kendi sınırları içindeki en uzun nehir olan Kızılırmak, Sivas'tan doğar ve Bafra'da denize dökülür. Köklü bir geçmişe sahip olan ilçenin tarihi MÖ 5000'lere kadar uzanmaktadır.

Bafra'da bulunan doğal zenginliklerden biri olan mağaralar, daha evvel yaşamış medeniyetlerde yaşam alanları olarak kullanılmıştır. Bunlardan birisi olan Tepen Deliği Mağarası 2012 yılında bulunmuştur. Mağaranın bulunduğu coğrafi konum, tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış olmasıyla dikkat çeker. Helenistik ve Roma dönemlerinde de kullanılan mağara, stratejik konumu sayesinde önemli bir sığınak ve yerleşim yeri olmuştur.

Birinci derece arkeolojik sit alanı olan Tepen Deliği yerleşimi, MÖ 600.000-15.000 yılları arasında kullanıldığı tahmin edilen, Bafra sınırları içindeki en büyük doğal mağaradır. Mağara girişinde bulunan tünelin 136 basamağı bulunmaktadır. Bu tünel, mağaranın gizemini artıran ve tarih boyunca farklı amaçlarla kullanıldığı düşünülen önemli bir yapıdır.

Yaklaşık bir kilometre uzunluğundaki mağarada likit ve sarkıt oluşumlar mevcuttur. Mağara içinde yer alan dere ve şelale, mağaranın doğal güzelliklerine önemli bir katkı sağlamaktadır. Bu su kaynakları, mağaranın içini serinletirken aynı zamanda mistik bir atmosfer yaratmaktadır.