Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün izni ile Mersin’in Erdemli ve Silifke ilçeleri arasındaki dağlık bölgede, antik dönem yerleşimleri ile yerleşim düzenlemesi ve kırsal yerleşimleri ortaya çıkarabilmek amacıyla başlatılan arkeolojik yüzey araştırmalarıdır.

Araştırmanın sürdürüldüğü ve günümüzde Mersin’in Silifke ve Erdemli ilçeleri arasında kalan bölgede, Helenistik dönemde bir tapınak devlet egemenliğinin olduğu ve bu bölgenin Olba Territoriumu olarak adlandırıldığı biliniyor. Bölgenin sınırlarını belirleyen Kalykadnos (Göksu) ve Lamos (Limonlu) nehirleri arasında çeşitli dönemlere ait çok sayıda yerleşim bulunuyor. Tarihsel ve arkeolojik veriler bu alanda MÖ II. yüzyıl başlarından itibaren taş mimarinin görülmeye başladığına işaret eder. Bu mimari hareketliliğin geç antik döneme kadar devam ettiği, arazideki çok sayıda iyi korunmuş durumdaki arkeolojik buluntuyla kanıtlandı. Bu alandaki yerleşimler Hellenistik döneme kadar geri giden tarihe sahiptirler. Yerleşimler varlıklarını Roma ve Geç Antik dönemlerinde de devam ettirirler. Dönemler içerisinde yerleşimlerin karakterlerinin değiştiği anlaşılmaktadır. Hellenistik dönem yerleşimlerinin sahip olduğu savunma işlevi öne çıkarken, Roma dönemi ve sonrasındaki yerleşimlerin üretime yönelik kırsal karakterleri dikkat çekicidir.

Hellenistik dönem özellikleri taşıyan yerleşimler ortak bir savunma ve yerleşim sistemi kurma amacıyla ortaya çıkmışlardır. Bu yerleşimlerin ortak özellikler taşıdıkları da görülüyor. Yol olarak kullanılan vadilere hakim akropol konumları, özenli işçilikli ve bosajlı polygonal duvarlar bu dönemin yerleşimlerinde kullanılmıştır ve günümüze bunların sur ve kulelerde kullanılan bölümleri ulaşmıştır. Bu yerleşimlerin hepsinde yerleşim yerini çevreleyen bir savunma duvarı vardır; yerleşim yerine ait mekanlar bu sur yapılanmasının içerisinde bulunur ve bu sur tarafından korunurdu.

Bölgede Roma dönemi ve sonrasına tarihlenen yerleşimler çeşitlilik gösterir. Bunlar arasında kentlere yakın konumdaki orta ya da büyük boyutlu köyler, küçük köyler, basit ve kompleks çiftlikler, ürünün işlenmesi için köylerin içinde ya da bağımsız şekilde yapılan atölyeler vardır. Bazı yerleşimlerde kentsel mimarlık özellikleri taşıyan yapıların (anıtsal kapılar, antik yollar ve kiliseler vb.) tespit edilmesi ise bölgedeki yerleşim düzenlemesinin bir özelliği olarak karşımıza çıkmaktadır. Bölgedeki bazı yerleşimlerin Roma ve Geç Antik dönem’de basit bir çiftlik olarak kurulduğu ve dönemler içinde önemli bir yerleşim karakterine sahip olduğu görülüyor.

Elde edilen veriler tarımsal üretimin bölgenin antik dönem ekonomisinde önemli bir rol oynadığını ve üretime yönelik farklı modeller olduğunu gösteriyor. Sahile yakın alanlarda zeytin yetiştiriciliğinin ve zeytinyağı üretiminin yapıldığının tespit edilmesi, bu alanların sahip olduğu daha nemli bir iklimle bağlantılıdır. Buna karşın daha yüksek rakımlarda üzüm yetiştiriciliği ve şarap üretimi yapıldığına dair kanıtlar da sürdürülen araştırmalarda tespit edilmiştir. Bununla bağlantılı olarak tarımsal üretim yapılan alanlarda yerleşimlerin yoğunlaştığı izlenmiştir. Bölge zor dağlık şartlara sahiptir. Buna karşın çok sayıda kırsal yerleşimin bu zor coğrafyada kurulması ise çöküntü düzlük alanlar sayesinde olmuştur. Dolin olarak adlandırılan bu karstik çöküntü alanlar, tarımın yapılmasına olanak sağladığından, yerleşim alanı seçiminin temel nedenlerinden birini oluşturmaktadır. Bu alanların günümüzde de tarımsal amaçlarla kullanımı da devam etmektedir.