Hatay’ın Payas ilçesinde, İnönü Caddesi üzerinde yer alıyor. Payas, Haçlılar döneminde Kudüs’e giden mukaddes yol üzerinde menzil yeri konumundadır. Halep’e yakın bir konumda inşa edilen külliye, İstanbul’u Anadolu, Doğu Akdeniz ve Suriye üzerinden Hicaz’a bağlayan Anadolu sağ yolu üzerinde stratejik açıdan önemli bir noktada yer almaktadır. Külliye, XVI. yüzyıl Osmanlısının en önemli devlet adamlarından Sokullu Mehmed Paşa tarafından inşa ettirilmiş olup, menzil külliyeleri sınıfındadır. Ortadaki arasta etrafında birbirine bağlanan dengeli planıyla Klasik Osmanlı döneminin önemli ve en büyük menzil külliyelerinden birini temsil etmektedir. Oldukça geniş bir alana yayılan külliyede bedestenin doğusunda; kervansaray girişinin iki yanında yer alan tabhaneler, kervansaray ve imaret, bedestenin batısında hamam, sıbyan mektebi, medrese ve cami yer almaktadır. Bedestenin kuzeybatı ve güneydoğu köşelerine birer çeşme yerleştirilmiştir. Külliyenin batısında Payas Kalesi, güneyinde, bir köprü bulunmaktadır. Genelde düzgün kesme taş ağırlıklı malzemeyle inşa edilen külliyede yer yer Suriye etkili çift renkli taş kullanımı ve bezemesine rastlanmaktadır.

Külliyenin doğu kanadını meydana getiren yapılardan biri olan kervansaraya bedestenin batı girişinin karşısında bulunan taçkapının açıldığı tonoz örtülü koridordan girilmektedir. Kervansaray; kuzey, güney ve doğu yönlerde avluya, kare ayaklarla oturan sivri kemerlerle açılan, çapraz tonoz örtülü revakların gerisinde ve yine aynı tür tonozların örttüğü kapalı bölümden oluşmaktadır. Revakların kemer açıklıkları, her kanattaki kapalı bölüm girişlerinin karşısında daha geniş tutulmuşlardır. Kapalı bölümde ocak ve nişlere yer verilmiş olması bu kısımların yolcuların da kullanımına açık olduğunu göstermektedir. Kervansarayın güneybatı köşesindeki beşik tonoz örtülü koridor, imaretin iç avlusuna, revakın batısındaki kapıda, tabhanenin avlusuna geçiş sağlamaktadır. Kervansarayın taç kapısında bulunan beş satır halindeki kitabesine göre H.982 – M.1574 tarihi kervansarayın inşa tarihini göstermektedir. Cumhuriyet döneminde farklı amaçlarla kullanılmış olan külliye yapıları, 1960 ve 1970’li yıllarda uğradığı büyük çaplı onarımlarla günümüzdeki şeklini almıştır. Günümüzde cami hariç diğer yapılar kullanılmamaktadır.