Memâlik-i Mahruse’de ilk defa açılan sergi’ unvanına sahip Sergi-i Umûmî-i Osmanî, 27. 02. 1863 tarihinde Sultanahmet Meydanı’nda Sultan Abdülaziz tarafından açıldı. 01. 08. 1863’te kapanan Sergi-i Umûmî-i Osmanî, yaklaşık beş ay açık kaldı ve 150 bin ziyaretçi ağırladı. Bazı Osmanlı aydınları yıkılmayıp her sene orada fuar düzenlenmesini istese de sergi binası 1865’te yıkıldı. Sergi fikri Sultan Abdülaziz’e, kurulması desteği Keçecizade Fuad Paşa’ya, uygulama ise dönemin Maliye Nazırı Musafa Fazıl Paşa’ya aitti. Düzenlenme gerekçeleri arasında sergilerin Osmanlı meslek ve sanayilerinin gelişimine katkıda bulunması; Osmanlı tarım mahsulleri ile sanayi mamullerinin ne halde olduğunun görülmesi ve Memâlik-i Şâhâne’de yapılmakta olduğu halde bir zamandır unutulan her nev’i eşyayı halka gösterilmesi vardı.

Organizasyon için Maliye Nazırı Mustafa Fazıl Paşa başkanlığında hariciye teşrifatçısı Kâmil bey, Meclis-i Vâlâ-ı Ahkâm-ı Adliye Üyesi Nazım Bey, Ticaret Nezareti Müsteşarı Server Efendi ile Azmi Beyefendi ve devlet ricalinden Agaton Efendi’den oluşan bir sergi komisyonu kuruldu. Komisyon Osmanlı İmparatorluğu’nun bütün vilayet, liva ve sancaklarındaki her türlü ürünün İstanbul’a gönderilmesini sağladı.

Mûsikâ-i Hümâyûn’un şefliğini yürüten İtalyan müzisyen Callisto Guatelle, bir sergi marşı besteledi. Bu Türk fuarcılık tarihinde bir ilk oldu. 1863 sergisi, aynı zamanda özel sektör tarafından finanse edilen ilk sergi oldu. Mısır Hidivliği varislerinden Mustafa Fazıl Paşa’nın çektiği, Mısırlı Sarraf Kevork, Eramian ve Oppenheim’den oluşan bir grup özel sektör yatırımcısı, Türkiye’nin ilk sergi binası olan Sultanahmet Meydanı’nda inşa edilen yapıyı finanse ettiler. Tarz-ı cedid ve müstahsen anlayışını yansıtan sergi binasının tasarım ve uygulaması Fransız mimarlar Marie-Augustin-Antoine Bourgeois ile Leon Parvillee aitti. Otuz bin İngiliz lirasına mal olan bina üç kapılı ve dikdörtgen şeklinde, 2500 metrekarelik bir alanda 19 bölümden oluşuyordu. İlk Türk sergi dizaynının uygulandığı binanın iç tasarımını Fransız Mösyö Valer yaptı. Gerek binanın inşasında gerekse tasarımında 1851 Londra Sergisi ana yapısı olan Kristal Palas’ın etkisi vardı.

İşleyiş ve organizasyonunu belirleyen nizamname de Türklerin ilk sergi tüzüğü oldu. Sergide Osmanlı Devleti’nde üretilen bilcümle emtia, sanayi, tarım ve maden ürünleri ile alet ve makineler teşhir edildi. Yabancı ülkelerden ise sadece tarımda ve evlerde kullanılabilecek eşyalar kabul edildi. Sergiye katılan ürünler, 13 jüri heyeti tarafından değerlendirilerek ödüllendirildi. Sergi girişinde turnike sistemi uygulandı. Yine ilk ticari turist kafilesi bu sergi sebebiyle İstanbul’a geldi.

On üç kategoride 10 bin çeşit Osmanlı ürününün teşhir edildiği sergide en geniş alan, tarım ürünlerine ayrıldı. Bu kategoriler; tarım, hayvancılık ve orman ürünleri; un, şeker, şeker mamulleri ve meşrubat; madencilik ürünleri; sanayi ve mesleklerde kullanılan alet ve makineler; altın ve gümüş mamulleri ile mücevherat; koza, ham ve işlenmiş ipek, pamuk, yün ve tiftik; ipek, pamuk, yün ve tiftik ve kenevirden yapılmış kumaş, bez, basma, şal, çorap gibi ürünler; toprak ve cam mamulleri, ıtriyat, sabun ve bitkisel yağlar; işlenmiş deri ve deri mamulleri; elbise, türlü giyim eşyaları, havlu ve sofra takımları; sandalye, masa, kütüphane gibi ağaç işleri, müzik aletleri, keçe, halı, kilim ve hasır; inşaat model ve resimleri, düz ve kabartmalı haritalar; matbaa malzemeleri ve kitaplar ile fotoğrafya işleri olarak düzenlendi.

Sergi-i Umûmî-i Osmanî, Osmanlı’nın envanter çalışması yapmasını sağlayarak geniş hammadde kaynağını örmesini sağladı. Eyaletler arasında iletişimin gerekliliğini ortaya koydu. Yöneticilere durum tespiti yapıp küçük ıslah politikalarıyla büyük ve verimli sonuçlar alma imkânı verdi. Avrupa iş dünyasının dikkatini İstanbul’a çekti. Yerli mallar için yeni pazar şansı doğdu. Sergi sebebiyle “ehli sanayie meydan-ı imtihan” açılmış oldu.