Ankara önemli bir Roma şehridir. Günümüze kadar ulaşabilmiş Augustus Mabedi, Roma Hamamı, Ankara Kalesi önünde son yıllarda ortaya çıkarılan Odeon ve Ankara Kalesi’nde kullanılan devşirme anıtsal yapı kalıntıları, başlıklar, heykeller Ankara’nın Roma (ve daha sonra Bizans) kimliğinin önemli göstergeleridir. Ankara Roma Hamamı, Ulus semtinin merkezinde, Çankırı Caddesi üzerinde yer alan, Caracalla döneminde MS III. yüzyılda Septimius Severus’un oğlu Roma İmparatoru Caracalla tarafından Sağlık Tanrısı Asklepios adına yapılmıştır. İmparator Hadrian döneminde de var olduğu kabul edilen Roma Hamamı’nın, 1931-1938 yılları arasında gerçekleştirilen kazılarla ortaya çıkarılan bir sit alanı olduğu kabul edilmektedir.

Günümüzde Roma Hamamı olarak adlandırılan platformun aynı zamanda bir höyük olduğu, en üstte Roma Çağı (Kısmen Bizans ve Selçuk katları), onun altında Frig devri yerleşmesinin kalıntılarının bulunduğu bilinmektedir. Höyük altında kalan taş kalıntılar iyi korunduğundan yapının planı net biçimde anlaşılmaktadır. Hamam 80 x 130 metre boyutunda, taş ve tuğladan yapılmıştır. Hamam, palaestra (beden eğitimi verilen bölüm) ve kapalı hamam kısımlarından meydana gelmektedir. Hamamın ısıtma sistemine ait duvar, kemer, tonoz, yuvarlak tuğlalı sütunlar ve diğer mevcut yapı elemanları günümüze kadar ulaşabilmiştir. Ayrıca kazı alanında taban mozaikleri, sıvalar ve mermer kaplamalar yer almaktadır. Buna göre yapının İmparatorluk standartlarına göre yapıldığı ve görkemli bir yapı olduğu anlaşılmaktadır.

Hamamın Çankırı Caddesi’ndeki girişi ile sütunlu bir revak kalıntısının çevrelediği geniş bir alana girilmektedir. Bu kısmın sağ tarafında yer alan sütunlu yolun üzerinde dört köşeli ve yuvarlak çok sayıda yazılı sütun bulunmaktadır. Spor alanının arkasında phirigidarium (soğukluk) kısmı, solunda ise kenarlarında oturma basamakları bulunan piscina (yüzme havuzu) ile apoditarium (soyunma yeri), sağda yuvarlak tuğladan yapılmış sütun parçaları bulunan farklı bir soğukluk yer almaktadır. İkinci sırada bulunan tepidarium (ılıklık) kısmında yuvarlak sütun parçaları yer almaktadır. Tepidarium bölümünde aynı zamanda yıkanma odalarının da yer aldığı bilinmektedir. Caldarium (sıcaklık) kısmı ise hamamın en arka kısmında yer almakta olup, 12 adet külhandan oluşmaktadır. Hamamın ılıklık ve sıcaklık kısımları, etrafında ocaktan gelen sıcak havanın rahatça dolaştığı tuğla sütunlardan oluşan bir yeraltı ısıtma tesisatı ile desteklenmektedir. VII. yüzyılda geçirdiği bir yangın sonucu tahrip olan hamamın, kazılar sırasında ele geçen sikkelerden, yaklaşık 500 yıllık bir süre ile kullanıldığı ve zaman zaman onarıldığı anlaşılmaktadır.

1938-1943 yılları arasında Türk Tarih Kurumu tarafından yapılan arkeolojik kazılarda, hamamın soyunma ve yıkanma kısımları ile yer altındaki külhan ve servis yolları ortaya çıkarılmıştır. Kısmen restore edilmiş olan Roma Hamamı’nın spor salonunda günümüzde Roma devri Ankara’sından toplanmış olan yazıtları kapsayan zengin bir koleksiyon sergilenmektedir.