Oluz Höyük, Amasya ili sınırlarında yer almaktadır. Karadeniz Bölgesi’nin arkeolojik geçmişine ışık tutan önemli bir yerleşmedir. Höyüğün İlk Tunç Çağı’ndan Helenistik Çağ’a kadar yerleşime sahne olduğu bilinmektedir. Oluz Höyük’ün içinde yer aldığı Kızılırmak (Antik Yunanca adı Halys, Hitit yazılı metinlerindeki adı ise Maraššantiya’dır) Kavsi’nin içinde kalan bölgeler ve yakın çevresi Yeni Assur ve Geç Hitit yazılı kaynaklarında bazen Tabal ülkesi, bazen de Tabal ülkesinin yanındaki ülke olarak isimlendirilirken Antik Çağ’ın batılı yazarları tarafından Kappadokia olarak isimlendirilmiştir. Oluz Höyük, arkeolojik yazında ilk kez H. H. von der Osten’in Orta Karadeniz ve Orta Anadolu’da yaptığı yüzey araştırmaları sırasında keşfedilmiştir. 1926 yılında bölgede araştırmalarına devam eden H. H. von der Osten, Amasya’ya giderken bugünkü adı Toklucak olan Olas (Oluz Köyü) yakınlarındaki büyükçe höyüğü ziyaret ettiğinden bahsetmektedir. 1971 yılında Uluğ Bahadır Alkım’ın Orta Karadeniz’de başlattığı çalışmaların devamı niteliğinde olan Oluz Höyük’teki kazılar ise 2007 yılında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Protohistorya ve Önasya Arkeolojisi Bölümü adına Prof. Şevket Dönmez başkanlığında başlanmıştır. Oluz Höyük’ün de dahil olduğu Orta Karadeniz Araştırmaları’nın en ünlüsü ise Samsun’daki İkiztepe kazılarıdır. Oluz Höyük aynı zamanda önemli Hitit kentlerinden Ortaköy’e (Šapinuwa) 50 kilometre, Maşat Höyük’e (Tapigga) ise 55 kilometre uzaklıkta yer almaktadır. Ayrıca Oluz Höyük’ün beş kilometre kadar kuzeyinde kalan Doğantepe ise Geç Tunç Çağı’na tarihlenen ve Hitit Çağı’na ait eserler veren bir başka komşu yerleşmedir. Oluz Höyük’ün ilk kazı sezonlarında elde edilen veriler höyüğün bir Assur Ticaret Kolonileri (Orta Tunç) ve Hitit (Geç Tunç) Çağı yerleşmesi olduğunun kanıtlarını vermiş olsa da ilerleyen kazı sezonlarında ortaya çıkmaya başlayan Akhaimenid (Pers) öğeleri höyükte yapılan kazıların yönünü değiştirmiş ve Akhaimenid (Pers) kültürünün Anadolu’nun tarihsel gelişimi üzerinde ciddi etkilerinin olduğunu ortaya çıkarmaya başlamıştır. Ziyarete kapalı olan Oluz Höyük’te bulunan eserler Amasya Müzesi’nde sergilenmektedir.