Nuruosmaniye Külliyesi
Doğal ve Kültürel Miras UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi
-
2019
İstanbul Fatih’te, Çemberlitaş’ın kuzeybatısında Eminönü bölgesinde yer almaktadır. Külliyenin içerisinde cami, hünkâr kasrı, medrese, kütüphane, türbe, sebil, çeşme ve dükkânlar yer almaktadır. 19. 01. 1749’da I. Mahmud tarafından temeli atılarak inşasına başlandı, I. Mahmud’un ölümü üzerine kardeşi III. Osman tarafından tamamlanmıştır. 5 Aralık 1755’te açılan Külliyeye Nûr-ı Osmânî (Nuruosmaniye) adını III. Osman vermiştir. Bu sayede görünürde hanedanın ismini, gerçekte ise kendi ismini ölümsüz kılmıştır.
XVII. yüzyılda Osmanlı payitahtında Batı ile artan diplomatik, kültürel ve ticari ilişkilerin etkisiyle Avrupa mimarisinin etkisi görülmeye başlanmıştır. Böyle bir dönemde inşa edilen külliye Osmanlı’da barok mimari ile yapılmış ilk yapı olma özelliğini taşımaktadır. Oval geometrili avlusuyla dikkat çeken külliyede, mekana hakim ana kubbe, hünkar mahfili ve münhani (eğrisel) kemerler bulunmaktadır. Külliyenin mimarı Rum asıllı Simeon Kalfa’dır.
XVIII. yüzyıl içinde Türk sanatına etki eden Avrupa’nın barok mimari özellikleri Nuruosmaniye Camii’nde de dikkat çekmektedir. Yarım daire biçimli avlusu, kapı ve pencerelerinin kemer yapıları ve içerideki süsleme ile Türk barok sanat anlayışına uygun inşa edilmiştir. Pencerelerdeki renkli camların desenleri de barok desenleri ile süslenmiştir. Zamanın tanınmış hattatları tarafından yazılmış ve hem içerde hem dışarda çeşitli yerlerde görülen kitabeler ve yazılar ise Camide Türk sanat geleneklerini sürdüren tek unsurdur. 25 metre 80 santimlik açıklığı kapatan kubbesi ile Nuruosmaniye, İstanbul’un üçüncü büyük kubbesine sahiptir. 2010-2017 yılları arasında kapsamlı bir restorasyondan geçirilen Nuruosmaniye Külliyesi, 2016 yılında UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’ne dahil edilmiştir.
Referanslar
Çılı, F. (2012). Nuruosmaniye Camii Bodrum Kat Ahşap Hatıl/Gergi Boşluklarının Onarımı, Vakıf Restorasyon Yıllığı, 5: 99-102; Dabanlı, Ö., Çılı, F. ve Kahya, Y. (2015). Nur-u Osmaniye Camii’nin Dinamik Parametrelerinin Belirlenmesi, Restorasyon Yıllığı Dergisi, 10: 46-57; Dabanlı, Ö. ve Çılı, F. (2015). Tarihi Yığma Yapılarda Operasyonel Modal Analiz Yöntemiyle Dinamik Parametrelerin Belirlenmesi: Nur-u Osmaniye Camii Örneği, 5. Tarihi Eserlerin Güçlendirilmesi ve Geleceğe Güvenle Devredilmesi Sempozyumu (ss. 341-350), Erzurum. http://www.imo.org.tr/resimler/ekutuphane/pdf/17481_46_51.pdf (Erişim tarihi: 08.08.2020).; Köse, F. (2012). Arşiv Belgelerine Göre Nuruosmaniye Camii İnşası, Tamirleri ve Onarımları, Vakıf Restorasyon Yıllığı, 5: 25-41.
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Eyice, S. (2007). Nuruosmaniye Külliyesi. İçinde İslam Ansiklopedisi (264-266), islamansiklopedisi.org.tr/nuruosmaniye-kulliyesi, (Erişim tarihi: 08.08.2020).