Nörogastronomi ve Renkler
GASTRONOMİ KAVRAM Disiplinlerarası
Nörogastronomi, beynin yemeği algılama sürecini; psikolojik faktörler, geleneksel alışkanlıklar, bağımlılık eğilimleri, anılar ve yemek yeme davranışları çerçevesinde inceleyen çok disiplinli bir alandır. Bu yaklaşım, beynimizin yiyecekleri nasıl algıladığını anlamayı ve söz konusu algının farklı yöntemlerle nasıl yönlendirilebileceğine yönelik stratejiler geliştirmeyi amaçlar. İnsan belleği, belirli gıdaları alışılmış renklerle eşleştirir. Bu nedenle, beklenen rengin dışında bir görünüm, gıdanın kabul edilme olasılığını düşürür. Örneğin, beyaz renkte olması beklenen yoğurdun mavi renkte görülmesi, iştahı azaltabilir, tüketim isteğini ortadan kaldırabilir ve hatta ürünün bozulduğu algısını oluşturabilir. Yemek deneyiminde rol alan renkler, dekorasyon, tabak, çatal ve kaşık gibi tüm araç-gereçler, nörogastronomi ilkelerine uygun olarak tasarlanabilir. Böylece yemek ile beyin arasındaki etkileşimlerin incelenmesi sağlanırken, bu anlayış bazı restoranlarda konsept düzeyinde uygulanmaya başlamıştır. Michel, Velasco ve Spence’in Vasili Kandinsky’nin eserlerinden esinlenerek gerçekleştirdikleri deneyde, tabaktaki yiyeceklerin renk ve dengelerinin uyumunun, tüketicilerin yemeğe yönelik algılarını değiştirdiği saptanmıştır. Bu bulgu, görsel estetiğin lezzet algısı üzerindeki belirleyici etkisini ortaya koymaktadır. Nörogastronomi yalnızca tat ve koku değil, görme, işitme ve dokunma gibi diğer tüm duyuları da kapsar. Bu çerçevede; sunulan tabakların konuk memnuniyetine etkisi, restoran ortamında tercih edilen renklerin iştah, sipariş eğilimleri ve mekânda geçirilen süreye yansımaları, menüdeki görsellerin müşteri seçimlerini nasıl şekillendirdiği gibi konular, bu alanın temel araştırma başlıkları arasında yer alır. Sonuç olarak, nörogastronomi, duyusal algının tüm boyutlarını bir araya getirerek hem yemek deneyimini zenginleştiren hem de gastronomi endüstrisinde yeni sunum ve pazarlama stratejilerinin geliştirilmesine imkân tanıyan yenilikçi bir yaklaşım sunmaktadır.
Referanslar
Palabıyık, S. (2020). Nörogastronomi: Duyular ve Yemek. https://www.brandingturkiye.com/norogastr onomi-duyular-ve-yemek, (Erişim tarihi: 11. 08. 2025); Şahin, E. Ö. (2020). Güncel Bir Yaklaşım- Nörogastronomi: Science Direct Veri Tabanında Yayınlanan Makaleler Üzerine Bir İnceleme, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, Special Issue (4): 16; Uçuk, C. (2022). Holistik Tabak: Nörogastronomi, Gastrofizik ve Sinestezi Ekseninde, Yemek Sunumunun İnsanın Beğeni Algısına Olan Etkilerinin Belirlenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Nevşehir: Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; Yılmaz, H., Erden, G. (2017). Renklerin Çorbaların Tat Algısı Üzerindeki Etkilerini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma, Journal of Tourism and Gastronomy Studes, 5(2): 265-275.