Güneydoğu Anadolu’nun orta kesiminde bulunan ilçe, Mardin ilinin doğusunda yer alıyor. Batısında Ömerli, doğusunda Dargeçit, kuzeybatısında Savur, kuzeyinde ise Batman’ın Gercüş ilçesi, güneyinde Nusaybin, güneydoğusunda Şırnak’ın İdil ilçesi vardır. Rakımı ortalama 950 metre olan ilin 2019 verilerine göre nüfusu 114.763’dür. Ekonomik yapısı tarım, hayvancılık ve el sanatlarına dayanmasına rağmen, turizm de bölge halkı için oldukça önemli bir kaynaktır. Özellikle inanç turizmi, ilçe ekonomisine önemli katkı sağlıyor. Bu amaçla ilçe en çok bahar ve yaz aylarında ziyaret ediliyor.

Midyat, MÖ IX. yüzyıl Asur Tabletlerinde, Matiate olarak geçiyor. Bu kelime, mağara kenti anlamına geliyor. Çeşitli kaynaklara göre ilçe, adını Farsça, Süryanice ve Arapça ayna anlamına gelen sözcüklerin değişiminden aldı. Günümüzde destinasyonda birçok etkinlik gerçekleştiriliyor ve turizm alanında önemli bir potansiyele sahiptir. Midyat, bölgedeki dini ve etnik çeşitlilik sayesinde, özellikle inanç turizmine ilgi duyan turistler tarafından uzun yıllardır talep görüyor. Burada Türkler, Araplar, Becirmaniler, Kürtler, Mhalmiler, Süryaniler ve Yezidiler olmak üzere yedi etnik grup bulunuyor. Midyat, günümüzde hala Süryaniler için merkez konumundadır. Yurtdışına göç eden Süryaniler tatil için bu bölgede bulunan ikincil konutlarını kullanıyor. Bölgenin adeta bir açık hava müzesi özelliğinde oluşu da tarih meraklılarını cezbederek turist sayısında artış sağladı. Bölge ekonomisinin en önemli unsurlarından biri olan el sanatları, özellikle taşçılık son yıllarda turistlerin ilgisini çekiyor. Turizme olan ilginin artışı ile yörede bazı zincir oteller açılmaya başladı.

Turizm arzı ve talebi verilerine göre, 2019 yılında destinasyona gelen yerli ve yabancı ziyaretçi sayısı 83.468, geceleme sayısı ise 122.156’dır. İç pazarın hâkim olduğu destinasyonda, dış pazarı daha çok Alman turistler oluşturuyor. Mardin İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü verilerine göre Midyat’ta; bir adet beş yıldızlı, bir adet dört yıldızlı, iki adet üç yıldızlı ve üç adet özel tesis olmak üzere toplamda yedi adet turizm işletme belgeli tesis, beş adet de belediye belgeli tesis bulunuyor. Turizm işletme belgeli tesislerde 283 oda ve 588 yatak kapasitesi mevcut iken belediye belgeli tesislerde ise toplam olarak 95 oda ve 220 yatak kapasitesi vardır. Ayrıca Midyat’ta tamamı A grubu olan toplam beş seyahat acentası faaliyet gösteriyor.

Mardin merkeze yaklaşık 67 kilometre mesafede yer alan Midyat’ta havaalanı yoktur, ulaşım karayolu ile sağlanıyor. En yakın havaalanı, Mardin Havaalanı’dır fakat sadece yurtiçi uçuşlar yapılıyor. Ayrıca Mardin’de Şenyurt sınır kapısı ve Nusaybin Hudut sınır kapısı olmak üzere iki sınır kapısı vardır. Bu sınır kapıları turizmin gelişimine katkıda bulunuyor.

Midyat’ın tarihsel zenginliği mimari yapılarda kendini gösteriyor. Farklı inançlara ait ibadet yerleri, han, arasta ve birçok geleneksel ev bulunuyor. IX. yüzyılda yapılan Mor Şimuni Kilisesi, IV. yüzyılda yapılan bir kilise üzerine inşa edilen Mor Barsavmo Kilisesi ve son olarak 1950 yılında inşa edilen Mor Şarbel Kilisesi, 1800 tarihli Ulu Camii, 1915 tarihli Hacı Abdurrrahman Camii ve 1925 tarihli Cevat Paşa Camii bu çekicilikler arasında yer alıyor. Ayrıca Süryanilerin en ünlü ve büyük yapıtlarından biri olan Mor Gabriel (Deyr-ül Umur) Manastırı da Midyat’ta bulunuyor. Bu manastırın temelleri 397 yılında atıldı ve tarih boyunca genişletildi. Kral Arcadius (395-408) tarafından barınma ve dua yerleri, Kral Theodosius (408-450) tarafından lahitleri koymak için Meryem Ana Kilisesi, Resuller Kilisesi, Kırkşehit Kilisesi, Mor Samuel Mabedi, Theodora Kubbesi ve Kral Anastasius tarafından da Büyük Kilise yaptırıldı. Burada ayrıca Gülgöze (Aynvert) Köyü ve Mor Hadbşabo Kilisesi, Altıntaş (Keferze) Köyü ve Mor Izozoel Kilisesi, Anıtlı (Hah) Köyü ve dünyadaki en eski kiliselerden biri olan Meryem Ana Kilisesi, Barıştepe (Salah) Köyü ve Mor Yakup Manastırı, İzbırakan (Zaz) Köyü ve Tur Abdin bölgesi gibi turizm çekicilikleri bulunuyor. Midyat’ın eski taş evleri de şehrin kültürünü ve tarihini yansıtan yapılardandır. Ziyaretçiler genellikle inanç turizmi, kültür ve yeme-içme motivasyonları ile Midyat’ı tercih ediyor.

Midyat’ta bulunan Beyazsu ve Karasu kırsal turizm, kamp-karavan turizmi ve dağ-doğa yürüyüşü için elverişli alanlara sahiptir. Midyat’ta yer alan Kefilsannur, Şenköy Kefilmelep, Kefilmardin, Hapisnas, Tınat Mağaraları ile mağara turizmi açısından iyi bir kaynaktır. Ayrıca Dargeçit ilçesinde bulunan Germ-i Ab kaplıcası ile termal turizme de hizmet veriyor. Bölge zengin yaban hayatı ile av turizmi açısından da önemli bir potansiyele sahiptir. Midyat’ın eski taş evleri film turizminin gelişmesine katkıda bulunuyor. Mardin-Midyat Platosu ekoturizm potansiyeli taşıyan ender yerlerden biridir. İlçe, Uluslararası Midyat Kültür ve Sanat Festivali’ne de ev sahipliği yapıyor.

Midyat’taki diğer bir çekicilik unsuru da gastronomi turizmidir. Mutfağının zenginliği bugüne kadar bölgede yaşayan uygarlıkların kültürleri ile açıklanıyor. Çeşitli dinlerin törenler ve ayinler için hazırladıkları yemekler, doğum, düğün ve ölüm gibi sebeplerle yapılan yemekler yöre mutfağını oluşturuyor. Yöreye has baharatlarla hazırlanan bazı yemekler ikbebet, semburek, kibe, lebeniyye, zerde ve kahiyattır. Ayrıca yaklaşık 2000 yıldır üretildiği söylenen Süryani şarabı da eski gelenekleri yansıtan bir unsurdur. Bölge dünyanın en kalite üzümlerinin yetiştirilmesi için kavşak noktası oluşturmasının yanı sıra meşe, bitim, antepfıstığı, acur ve kavun da yetiştiriliyor.

Midyat el sanatlarında da dünyada adını duyuracak kadar gelişmiştir. Bunlardan biri taş işlemeciliğidir; taş işlemeciliğinde kalker taşı (katori) işlenerek doğadan yararlanılarak yaprak, çiçek, üzüm, geometrik ve geleneksel desenler veriliyor. Diğer bir sanat ise gümüş işlemesi olan telkaridir. Telkari yerli ve yabancı turistlerin ilgisini çekerek bölge ekonomisine büyük katkı sağlıyor. Bunlardan başka, şehirde bakırcılık, testicilik-çömlekçilik, oyacılık-basmacılık el sanatları arasındadır.