-
2020
Giresun’un Şebinkarahisar ilçesinin yaklaşık 11 kilometre doğusunda, Sarıyer Köyü Kayadibi Mahallesi’nde, Kelkit Vadisi ile Giresun Dağları'nın arasında yer almaktadır. Ortalama rakımı 1370-1515 olan sarp kayalıklı bir coğrafik alanda kuruludur. Roma döneminde 200 yıl boyunca yasaklanan ibadetlerin devamı için din adamları tarafından kayadaki küçüklü büyüklü mağaralar oyularak inşa edilmiştir. Konumu ve mimarisi ile Sümela Manastırı’ndan etkilenildiği tahmin edilmektedir. Fener Rum Patrikhanesi Patriği Bartholomeos 2017 yılındaki ziyareti sırasında, manastırla ilgili olarak; “Sümela Manastırı’nın önemi ne ise Meryem Ana Manastırı’nın da önemi aynıdır, aynı coğrafyada sarp bir kayalığın ortasında yapılmış muhteşem bir ibadet yapısıdır” sözlerini ifade etmiştir.
Manastırın, Bizans dönemine ait bu kompleksin 480-490 tarihlerinde inşa edildiği bilinmektedir. Kilisenin fiziksel dış görünümü yerli moloz taşlar kullanılarak iç mimarisi ise düzgün kesme taşların ile inşa edilmiştir. Dört katlı olan yapıda toplamda 32 oda vardır. Tüm odalar resim ve dini figürlerle süslüdür. Ön girişinde solda bir su sarnıcı, sağda ise kesme taştan yapılmış bir çeşme bulunmaktadır. Manastırın girişine 26 basamaklı taş bir merdivenle çıkıldıktan sonra, diğer katlara kesme taşlarla döşenmiş farklı bir merdivenlerle çıkılmaktadır. Katlarda, odalar dışında dershane, yemekhane, temizlik ve sosyal amaçlı hizmet alanları da bulunmaktadır. Dördüncü kat ise kayalara oyulmuş bir ibadet yeri olup, dikkat çekici bir apsise sahiptir.
Osmanlı idaresinde parlak bir dönem yaşayan manastırın bugünkü kalıntıları XIX. yüzyıldan kalmadır. Kaynaklar, Ortaçağ’da inşa edilen manastırın yanarak büyük bir tahribata uğradığını ve XIX. yüzyılda tamamen yenilendiğini belirtmektedirler. Uzun yıllar ibadethane olarak kullanılan manastırda, her yılın 26-28 Ağustos günlerinde Giresun, Ordu, Trabzon, Gümüşhane ve diğer şehirlerden gelen Rumlara üç gün boyunca ibadet ederlerdi. 1940’lı yıllardan sonra manastır, uzun yıllar ihmal ve bakımsızlıktan büyük ölçüde tahrip olmuş ve yağmalanmıştır. Son dönemlerde bazı arkeoloji projeleri ile canlandırılmaya çalışılan manastır, 2013 ve 2014 yıllarında Giresun Valiliği ve Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından restore edilerek, birinci derecede doğal ve arkeolojik sit alanı olarak ilan edilmiştir. 2014 yılından bu yana Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından örenyeri ilan edilerek turizme açılmıştır. Manastır halen Şebinkarahisar ilçesi için inanç turizmi bakımından önemli bir yere sahiptir.
Referanslar
Ballance, S., Winfield, D. ve Bryer, A. (1970). Nineteenth Monument in the City and Vilayeti of Trabzon Architectural and Historical Notes, Part.3. Athēnai: Epitropē Pontiakōn Meletōn; Bayhan, A. A. (2003). Anadolu Kültür Mirasında Şebinkarahisar. Erzurum: Doğan Ofset; https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/giresun/gezilecekyer/sebinkarahisar-meryemana-manastiri, (Erişim tarihi: 30. 05. 2020); Meryem Ana Manastırı Ziyarete Açık, Arkeofili (2016). https://arkeofili.com/giresunda-meryem-ana-manastiri-ziyarete-hazir/, (Erişim taerihi: 30. 05. 2020); Özhan, H. ve Özdemir, A. (1983), İlce Oluşunun 50.Yılında Şebinkarahisar. Giresun: Yeni Şebinkarahisar Yayınları; Winfield, D., Bryer, A. (1985). The Byzantine Monument and Topography of Pontus. Washington: ACLS Humanities E-Book: 150.