Menandros’a Adanmış Onur Sütunu

Doğal ve Kültürel Miras Anıt

Milas’ta Uzunyuva olarak bilinen alandaki Hekatomnos’un mezar anıtı, podyumunun doğu kenarının ortasında yer alan sütunun yüksekliği 8,22 metredir. Özellikle Korinth düzenindeki başlığın bezeme üslubundan yola çıkılarak MÖ I. yüzyılın sonlarına (Augustus dönemi) tarihlenen sütunun en tepesinde Menandros’un heykeli yer almaktadır. Korinth başlığın üzerinde ne zamandan beridir bilinmemektedir ama Menandros’un heykeli yerine leylek yuvasının yer almasından dolayı yöre halkı tarafından sütun Uzun Yuva adıyla anılmıştır.

Anıtsal sütun, Hekatomnaion’un inşasından çok daha sonraki tarihlerde dikildi ve podyum üzerinde mimari bir işleve sahip değildir. Sütun, plinthos’u olan bir Attik kaideden, beş sütun tamburundan oluşan yivli bir sütun gövdesinden ve Korinth başlığından oluşmaktadır. Sütunun kaide kısmındaki plinthos’un büyük bölümü podyumun en üstteki mermer blok sırasının üzerinde yer almaktadır. Plinthos, blok sırasına zıvana ile tutturulmuştur.

Podyum yapısının en üstteki mermer blok sırasının üst yüzeyinde alttaki blok döşemesinin üst yüzeyinde karakteristik özellikler olan anathyrosis, kenet ve zıvana yuvalarının bulunmaması özellikle ilginçtir. Podyumun en üstteki mermer blok sırasının üst yüzeyinin tamamlanmadan bırakıldığı ve herhangi başka bir sütunu ya da taş blok sırasını taşımadığı anlaşılmaktadırr. Sütunun doğuya bakan yüzünde zeminden 2.43 metre yüksekte yer alan dörtgen bir panel vardır. Panel günümüzde izine rastlanmayan ancak orijinalinde var olan ve XVIII. yüzyılda Milas’ı ziyaret eden gezgin araştırıcılar tarafından görülerek okunan hatta gravürlerinde de yer verdikleri bir Grekçe yazıtın çevirisi şu şekildedir: “Halk, Menandros’u Ouliades’in oğlu ve Euthydemos’un torununu, memleketin iyilikseveri ve iyilikseverlerin evladını (heykel olarak buraya) dikti.”

Yukarıda bahsedilen yazıt aslında anıtın fonksiyonu ile ilgili tartışılan bazı konulara açıklık getirdiği gibi tarihsel açıdan da bazı ipuçları vermektedir. Strabon, Romalı General Labienus’un Küçük Asya kentlerini işgal ettiği dönemde Mylasa’lı Hybrias ile Euthydemos’tan bahsetmektedir. Ünlü bir hatip ve halk lideri olarak bilinen Euthydemos’un MÖ 40 yıllarında öldüğü bilinmektedir. Bu tarih dikkate alındığında torunu Menandrosa ait olan bu adak sütunu MÖ I. yüzyılın sonu ile MS I. yüzyılın başlarında dikilmiştir. Euthydemos şüphesiz, Hekatomnidler Hanedanlığı’nın soyundan geliyordu. Mylasa’da yönetici olarak saygın bir konumda olması bunun en açık kanıtıdır. Mylasa halkı ile birlikte ailesi, onun için de anıtsal bir mezar inşa etmiştir. Ancak belli ki Mylasa halkı Euthydemos’un torunu olan Menandros’un kent için yaptığı iyiliklerden çok etkilenmiştir. Yazıtta hayırseverlerin torunu ifadesinden aslında Euthydemos ve diğer atalarının da hayırsever olduğunu anlıyoruz. Hatta bir gezginin notlarında Uzunyuva kutsal alanında başka bir onur sütunundan bahsedilmektedir. Olasılıkla o sütun da hayırsever bir hanedan bireyine aitti. Ancak sütunun dikildiği nokta dikkate alındığında Menandros’un çok farklı bir statüde olduğu anlaşılmaktadır. Podyumun doğu kenarında, mezar girişinin tam hizasına sütunun dikilmesi açık bir mesajdır. Hanedanın kurucusu Hekatomnos’un torunu soyuna yaraşır bir şekilde kentine hizmet etmiş ve Mylasa halkının gönlünü fethetmiştir. Sütunda, “İşte, biz Mylasalılar, sana layık olan bu torununu, senin yattığın yere diktiğimiz sütunun üzerine heykelini dikmek suretiyle onurlandırıyoruz.” yazılıdır.

Yararlanılan Kaynaklar

Akarca, A. ve Akarca, T. (1954). Milas Coğrafyası, Tarihi ve Arkeolojisi. İstanbul: İstanbul Matbaası; Bean, G. E. (1987). Karia. İstanbul: Cem Yayınevi; Chandler, R., Pars, R. ve Revett, N. (1797). Antiquities of Ionia. Londra: Wentworth Yayınları; Kızıl, A. (2002). Uygarlıkların Başkenti MYLASA ve Çevresi. Milas: Milas Belediyesi; Rumscheid, F. (2010). Maussolos and the “Uzun Yuva” in Mylasa: An Unfinished Proto-Maussolleion at the Haeart of a New Urban Centre?. İçinde; R. Van Bremen ve J. M. Carbon (Editörler) Hellenistic Karia (ss. 69-102). Bordeaux: Ausonius Éditions.