Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgeleri (KTKGB), 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu'nun 3. maddesi uyarınca ilan edilmekte ve turizm yatırımları, altyapı projeleri ve tanıtım faaliyetleri, birbiriyle entegre ve sürdürülebilirlik ilkelerine uygun bir şekilde yürütülmektedir. 

Bu kapsamda, KTKGB’ler yalnızca turizm yatırımlarının yoğunlaştığı alanlar değil, aynı zamanda sürdürülebilir turizm anlayışı doğrultusunda çevresel, kültürel ve sosyo-ekonomik dengelerin gözetildiği doğal güzellikler, tarihi yapılar, arkeolojik sit alanları, geleneksel yaşam biçimleri ve kültürel etkinlikler gibi unsurları bütüncül bir yaklaşımla ele alan destinasyonlardır.

Bu alanların belirlenmesinde turizm arz ve talep dengesine dikkat edilmekle birlikte, destinasyonun taşıma kapasitesi, çevresel duyarlılık ve yerel halkın katılımı gibi kriterler de dikkate alınmaktadır. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yürütülen planlama sürecinde, kamu arazilerinin turizm amaçlı tahsisi, vergi muafiyetleri ve kredi destekleri gibi uygulamalar yer alabilmektedir. Bununla birlikte bölgenin korunması gereken değerlerinin tespit edilmesi, yatırım yapılabilecek alanların belirlenmesi ve uzun vadeli gelişim stratejilerinin oluşturulması aşamalarını da içermektedir.

KTKGB’ler aynı zamanda destinasyon pazarlaması açısından da önemli bir işleve sahiptir. Bu destinasyonlar, uluslararası düzeyde tanıtım ve markalaşma faaliyetlerinin merkezinde yer almakta ve ülkenin turizm rekabet gücünü artırmada önemli bir rol oynamaktadır. Bu alanların yalnızca turizm yatırımlarına zemin hazırlamadığı, aynı zamanda yerel halkın ekonomik refahını artırdığı ve bölgesel kalkınmaya katkı sunduğu da görülmektedir. Bu bölgelerin kurulması, Türkiye'nin farklı coğrafyalarındaki turizm potansiyelini harekete geçirmek için önemli bir adımdır. Bu kapsamda Akdeniz, Ege ve Karadeniz bölgelerinde belirlenen alanlar, hem deniz-kum-güneş turizmi hem de ekoturizm, yayla turizmi ve kültür turizmi gibi alternatif turizm türlerinin gelişimine olanak tanır. Her bir bölge, kendine özgü özellikleri dikkate alınarak planlanır ve yönetilir.

KTKGB’lerin işlevselliği yalnızca turizm faaliyetleriyle sınırlı olmayıp, aynı zamanda mekânsal planlamadan çevre yönetimine kadar pek çok alanla ilişkilidir. Bu bölgelerde yapılan çalışmalar, turizm yatırımlarının ekolojik dengeye zarar vermeden gerçekleştirilmesini sağlayacak şekilde planlanmaktadır. Örneğin, arkeolojik sit alanlarında turizm yatırımları kontrollü biçimde yönlendirilmekte, ziyaretçi yoğunluğu sınırlandırılmakta ve taşıma kapasitesi hesaplamaları yapılmaktadır.

Ayrıca bu bölgelerde yerel halkın katılımı, sürdürülebilirlik politikalarının başarısı açısından kritik bir unsur olarak değerlendirilmektedir. Yerel toplulukların karar alma süreçlerine dahil edilmesi, yalnızca sosyal kabulü artırmakla kalmamakta, aynı zamanda bölge halkının turizm gelirlerinden doğrudan faydalanmasını da sağlamaktadır. Böylelikle turizm faaliyetleri ekonomik kalkınmayı desteklerken, aynı zamanda kültürel mirasın korunmasına yönelik bir toplumsal bilinç de geliştirmektedir.

Uluslararası düzeyde incelendiğinde, benzer uygulamaların UNESCO Dünya Miras Alanları veya Avrupa Kültür Rotası gibi örneklerle karşılaştırılabileceği görülmektedir. Türkiye’de KTKGB modelinin geliştirilmesi, küresel ölçekte sürdürülebilir turizm politikalarıyla da uyumlu bir yaklaşımı ortaya koymaktadır. Bu bağlamda KTKGB’ler, yalnızca ulusal ölçekte değil, aynı zamanda uluslararası turizm stratejilerinin de bir parçası olarak değerlendirilebilir.

Bununla birlikte KTKGB’lerde uygulanan teşvik mekanizmalarının destinasyonların yatırım cazibesini artırdığı ve özel sektörün sürece daha aktif katılımını teşvik ettiği görülmektedir. Bu teşvikler arasında düşük faizli krediler, vergi muafiyetleri ve altyapı destekleri ön plana çıkmaktadır. Dolayısıyla KTKGB’ler, kamu-özel sektör iş birliğinin kurumsallaştığı alanlar olarak da tanımlanabilir. Bir diğer önemli husus ise bu bölgelerin tanıtımında dijital pazarlama stratejilerinin giderek daha fazla kullanılmasıdır. Günümüzde çevrimiçi platformlar, sosyal medya kampanyaları ve sanal gerçeklik uygulamaları sayesinde KTKGB’ler, yalnızca geleneksel tanıtım yöntemleriyle değil, aynı zamanda yenilikçi dijital araçlarla da uluslararası kitlelere ulaşmaktadır. Bu durum, destinasyon pazarlamasında rekabet avantajı sağlayan önemli bir faktör haline gelmektedir.

KTKGB’ler Türkiye’nin turizm politikasında stratejik bir rol üstlenmektedir. Doğal ve kültürel mirasın korunması, sürdürülebilirlik ilkelerinin hayata geçirilmesi, yerel halkın ekonomik fayda sağlaması ve uluslararası düzeyde destinasyon markalaşmasının desteklenmesi, bu bölgelerin en temel amaçları arasında yer almaktadır. KTKGB’lerin hedeflendiği başarıya ulaşabilmesi için bütüncül planlama yaklaşımlarının sürdürülmesi, paydaşlar arası iş birliğinin güçlendirilmesi ve sürdürülebilir turizm politikalarının etkin bir şekilde uygulanması gerekmektedir. KTKGB’ler Türkiye’nin turizm stratejisinde hem ulusal hem de uluslararası düzeyde önemli bir araçtır. Bu bölgeler, sürdürülebilirlik ilkeleri doğrultusunda hem turizmin çeşitlendirilmesine hem de ülkenin marka değerinin artırılmasına hizmet etmektedir.