İlk Tunç Çağı başta olmak üzere, Anadolu’nun tarih öncesi dönemlerine ışık tutan önemli bir höyüktür. Eskişehir’in Seyitgazi ilçesire bağlı Yenikent Köyü’nde yer alan Höyük, Geç Kalkolitik Çağ ve İlk Tunç Çağı’na ilişkin buluntuları ile dikkat çekerken, çevresinde Hellenistik dönem kalıntılarına da rastlanılmıştır. Kazı çalışmaları, Eskişehir Arkeoloji Müzesi başkanlığında ve İstanbul Üniversitesi Prehistorya ve Önasya Arkeolojisi Anabilim Dalından Prof. Dr. Turan Efe tarafından 1996 yılında başlatıldı, 2019 yılından itibaren ise Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi öğretim üyesi Doç. Dr. Murat Türkteki başkanlığında devam ettirilmektedir. Başlangıcından itibaren kazılar, Kültür ve Turizm Bakanlığı, İstanbul Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Yürütücü Sekreterliği, INSTAP (The Institute for Aegean Prehistory - Ege Prehistoryası Enstitüsü), Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi, Türk Tarih Kurumu, Seyitgazi Belediyesi, Tekfen Holding, HP Türkiye ve İN-KA İnsan Kaynakları’nın destekleri ile gerçekleştirilmektedir. Küllüoba Höyüğü’nün, Geç Kalkolitik Çağ’dan (MÖ dördüncü bin yıl ortaları) İlk tunç Çağ’ının tümü ve Orta Tunç Çağ’ın başlarına dek (MÖ 1900’lar) kesintisiz olarak iskân edildiği belirtilmektedir. Bu özelliği ile en uzun İlk Tunç Çağı stratifigisine sahip höyükler içinde yer almaktadır. Sınırlı bir alanda gerçekleştirilmiş olan, Geç Kalkolitik Çağ (MÖ 3500-3000) tabakası kazısında farklı bölgeler ile ilişki kurulmasını sağlayan birçok çanak-çömlek buluntusu ele geçirilirken, İlk Tunç Çağına geçişi temsile eden ve Anadolu Yerleşim Planı içinde değerlendirilen, evlerin sura bitişik inşa edildiği, avluya açılan ve etrafını zigzag duvarların çevrelediği yerleşim yerleri saptandı. Höyüğün, İlk Tunç Çağ I (MÖ 3000-2700) dönemine ilişkin kazı çalışmalarında duvar kalıntıları saptandı. Ayrıca höyüğün güney doğusunda bulunan alanlarda, bu dönemin sonlarına tarihlenen bir ya da iki odadan oluşan, yan yana bitişik ya da serbest inşa edilmiş evler tespit edildi. Küllüoba Höyüğü’nde, İlk Tunç Çağı II döneminde aşağı ve yukarı şehirlerin (kale) oluştuğu görülmektedir. Yan yana bitişik inşa edilmiş uzun evlerin ön kısımlarının büyük bir avluya, arka kısımlarının bir sura dayanıyor olması, yapıların etrafının surla ile çevirili olması, dört ana iki tali kapının bulunması, yukarı şehrin bir kale olarak tanımlanmasını sağlamaktadır. Aşağı şehre ait evler ise, kalenin batı ve güneydoğusunda tespit edilmişken, daha basit planlı özensiz evler ise güneydoğudaki tarlalarda yer aldığı belirtilmektedir. İlk Tunç Çağı II’de ele geçen mimari buluntular, Batı Anadolu’daki şehirleşme sürecinde Küllüoba Höyüğü’nün önemini ortaya koyarken, yine bu döneme ait buluntular Kuzey Batı Anadolu, Kilikia ve Mezopotamya arasındaki ticari ilişkiler konusunda da önemli bilgiler sunmaktadır. Kalınlığı beş metreye kadar ulaşan İlk Tunç Çağı III dönemi, üç evreli erken İlk Tunç Çağı III dönemi katları ile beş evreli Geç İlk Tunç Çağı III katlarından oluşmaktadır. Kültür katmanının beş metreye ulaştığı belirtilen bu bölümde ele geçen buluntulardan erken İlk Tunç Çağ III evresine ait olanlar Suriye-Kilikia ile Kuzey Ege arasındaki ilişkileri ve İç Anadolu’nun bu ilişkideki konumunu belirtmesi açısından önemlidir. Özellike çanak-çömlek buluntularının yeni formlara sahip olması ve yeni mal gruplarını oluşturmaları dikkat çekmektedir. Ayrıca ilk çark yapımı çanak-çömlek buluntularına da rastlanılmıştır. Geç İlk Tunç Çağı III dönemine ait tek ya da çok odalı bağımsız evler, dönemin mimari yapısını aydınlatan bilgiler sunmaktadır. Yine bu döneme ait çanak-çömlek buluntularının Orta Tunç Çağ’a geçerken Eskişehir ve çevresinin kültürel açıdan konumunu yansıtmaktadır. Buna göre Kapadokya Boyalıları haricinde buluntuların, Orta Anadolu özellikleri göstermesi, Küllüoba Höyüğünün Orta Tunç Çağı’na doğru Batı Anadolu’dan ziyade Orta Anadolu ile bütünleşmeye başladığına dair kanıtlar sunduğu anlaşılmaktadır. Höyük’te 2019 yılından itibaren mezarlık alanında da kazılara başlanmıştır.