Günümüzde modern kent merkezlerinde gerçekleştirilen altyapı çalışmalarında, kentlerin geçmişine ait izlere rastlanabilmektedir. Bu durum kent için başlı başına bir prestij unsurudur. Avrupa’nın gelişmiş ülkelerinde, tarihi kent merkezlerinde yapılacak çalışmalar sırasında ortaya çıkan kültürel kalıntılar gelişmiş yasalar ve yönetmelikler ile koruma altına alınmakta ve projeler bu kalıntıların durumuna göre revize edilmekte ya da değiştirilmektedir. Bu aşamada, arkeolojinin kurtarıcı alt disiplini olan kentsel arkeoloji kavramı karşımıza çıkar. Kentsel arkeoloji ya da kent arkeolojisi (urban archaeology), kent alanı ile arkeolojik kalıntı ve anıtlar arasında ilişki kuran, arkeolojinin bir alt disiplinidir. Kentsel arkeoloji terimi İkinci Dünya Savaşı sırasında yıkıma uğramış Avrupa kentlerinin savaş sonrası yeniden inşası aşamasında ortaya atılmış bir terimdir. Hem kent içindeki arkeoloji hem de kentin arkeolojisidir. XIX. yüzyılda, Avrupa’da kent içindeki anıtların onarımı ve çevre düzenlemesi şeklinde başladı ve zamanla tüm kenti kapsar hâle geldi. Modern kent yapılaşması sırasında, kentlerin geçmişlerine ait katmanların tanımlanmasını sağlayacak arkeolojik çalışmaların meydana getirdiği bir disiplin halini aldı. Dünya üzerindeki kentlerin çok büyük bir bölümü, geçmişlerini oluşturan zengin bir kültürel mirası temel alarak inşa edilmiştir. Uzun bir tarihsel sürece sahip olan ve bu özelliklerini hala koruyan kentler yeraltında ve yer üstünde varoluşlarının simgesi olan çok değerli kültür varlıklarına sahiptirler. Bu çok katmanlı yapı aynı zamanda kentin kurumsal kimliği niteliğindedir. Kentsel arkeoloji çalışmaları, modern kentlerdeki inşaat çalışmaları veya altyapı çalışmaları sırasında, ortaya çıkarılan ve kent hafızasını oluşturan kültürel mirasın bir bütün içinde değerlendirilmesine, kültürel mirasın önem kazanmasına ve korunmasına yardımcı olmaktadır. Bu sayede, modern kentte yatırımların yönlendirilmesi, arkeolojik mirasın yönetimi için modeller geliştirilmesi gibi kentlerin yapılaşma sürecini sağlıklı biçimde ve geçmişi ile ortak bir paydada sürdürebilmesini sağlayacak zorunlulukları da getirdi. Özellikle, kültür mirasını koruyacak gelişmiş yasal ve yönetsel uygulamalara sahip çeşitli Avrupa ülkelerinde kentsel arkeoloji, son teknolojik altyapının da kullanıldığı disiplinler arası bir çalışma halini aldı. 1930’lu yıllardan bu yana Avrupa Kültür Mirası'nın korunmasına yönelik çok sayıda sözleşme ve tüzük yürürlüğe girmiş ve bu sayede kent arkeolojisinin kapsamı da belirlendi. Bu sözleşme ve tüzüklerden bazıları şunlardır;

- 1964- Venedik Tüzüğü,

- 1969- Arkeolojik Mirasın Korunmasına Yönelik Avrupa Sözleşmesi,

- 1972- UNESCO Dünya Kültürel ve Doğal Mirasın Korunması Sözleşmesi,

- 1975-Amstredam Bildirgesi,

- 1987- ICOMOS Tarihi Kentlerin ve Kentsel Alanların Korunması Uluslararası Sözleşmesi,

- 1990- ICOMOS Arkeolojik Mirasın Korunması ve Yönetimi Tüzüğü,

- 1992- Malta (Valetta) Sözleşmesi.

Kentsel arkeoloji alanında belki de en zengin toprakların başında Anadolu gelir. Bu kapsamda, Cumhuriyet’in ilk yıllarından itibaren tarihi kent merkezlerindeki anıtsal yapılar çevresinde arkeolojik çalışmalar yapılmaya başlandı.

Kentsel arkeoloji tanımı ise ilk kez 1993 yılında Kültür Varlıkları Koruma Yüksek Kurulu’nun 338 sayılı İlke Kararı ile kullanılmaya başlandı ardından 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yasası’nın altıncı maddesi kapsamında Korunması Gerekli Taşınmaz Kültür Varlıklarını içeren ve aynı yasa maddesi gereği korunması gerekli kentsel dokuların birlikte bulunduğu alanların, kentsel arkeolojik sit alanları olarak tanımlanması karara bağlandı. Bununla birlikte, 15.04.2005 tarih ve 702 sayılı ilke kararı ile de Kentsel Arkeolojik Sit Alanlarının Koruma ve Kullanım Koşulları belirlendi.